Podcast: De zomer van 1945

Mensen worden steeds ouder en er leven intussen heel wat honderdjarigen (en nog oudere mensen) tussen ons. Hun hoofden zijn rijke  bibliotheken waarin niet alleen veel is opgeslagen van wat ze gelezen hebben, maar vooral ook van wat ze meegemaakt hebben.

In de podcast De zomer van 1945 komen mensen aan het woord die de bewuste zomer hebben meegemaakt. Tussen hun verhalen door geeft een historicus een wat algemener beeld bij de particuliere verhalen van de ooggetuigen.

Het is een fascinerende podcast. De zomer van 1945 (en soms ook het najaar of de eerste jaren na '45) komt ineens heel dichtbij, waarbij ik veel te horen heb gekregen over aspecten die anders aan mijn aandacht zouden zijn ontsnapt.

Dierentuin

Wat gebeurde er bijvoorbeeld met de dierentuinen in de oorlog? In Ouwehands Dierenpark in Rhenen werden veel dieren afgeschoten en andere dieren verhuisden naar Doorn. Na de bevrijding kwam er een spoor maden van een meter breed uit het olifantenverblijf, waar de kadavers van dieren waren achtergelaten. Dat moest natuurlijk opgeruimd worden en dat was geen lekker klusje. Na een tijdje kon het publiek op zaterdag het dierenpark bezoeken, maar veel was er nog niet veel te zien.

Na de bevrijding lag er natuurlijk nog veel munitie her en der verspreid. Daar had ik nooit zo bij stil gestaan. Er komt een man aan het woord die vier vriendjes verloor door een ontploffende granaat. De verslaggever gaat met deze man terug naar de bewuste plek. We krijgen ook te horen hoeveel slachtoffers die granaten in 1945 hebben gemaakt. Ontstellend veel.

Er zijn in totaal twaalf korte afleveringen (duur tussen tien minuten en een kwartier). Je vindt de complete lijst op de website. Andere mensen die aan het woord komen: een vrouw die zwanger werd van een bevrijder, een man die Duitsers bewaakte die mijnen moesten opruimen, een Nederlandse SS'er, die naar het kamp moest, een ondergedoken meisje dat na de bevrijding wachtte op haar moeder.

Heel Holland wil bakken

Aan de ene kant was de tijd na de bevrijding natuurlijk een tijd van opluchting en vreugde. Zo wordt er verteld over de straatfeesten die er waren. Maar het duurde nog lang voordat het gewone leven weer helemaal op gang kon komen. Een dochter van een bakker vertelt dat er weinig meel en weinig suiker was en dat al het gereedschap naar Duitsland was vervoerd.

Ook nooit geweten: we gingen walvisvlees eten. Het schijnt niet slecht gesmaakt te hebben, als je geluk had. Er was ook vlees dat tranig smaakte. Het treinverkeer kwam ook niet zomaar op gang en eigenlijk was vervoer in het algemeen een probleem.

Een mooi verhaal is dat over de voetbalclub in Heerenveen, die de vier Amsterdamse clubs aanschrijft: ze mogen, tijdens de oorlog nog, een stel jongens naar Friesland sturen om aan te sterken. De ervaringen van de jongens verschillen nogal. Na de bevrijding speelt Ajax als dank een wedstrijd tegen Heerenveen. Het Heerenveense team, met Abe Lenstra, wordt ingemaakt.

De zomer van 1945 is een heerlijke podcast: korte afleveringen die je snel even tussendoor kunt beluisteren. Goed gemaakt, informatief, boeiend. Na een enkele aflevering was ik al verkocht. Ik heb alles in paar dagen beluisterd.

Podcast kort

Twee podcasts in het kort: eentje over de drie zussen (plus broer) Brontë en een radioprogramma dat al jaren te beluisteren is en dus zijn sporen wel verdiend heeft: Argos.

The Brontës

The Brontës is een podcast van de Belgische zender Klara, die werkelijk een schat aan mooie podcasts aanbiedt. In deze podcast vertelt Kristien Hemmerechts over de drie zusjes (en broer Brontë), beroemde auteurs. Elke van de veertien afleveringen begint met een Engels citaat, voorgelezen door Hemmerechts en daarna begint ze te vertellen.

De afleveringen lijken niet gescript, zodat er een natuurlijke verteltoon is, waar je gemakkelijk naar luistert. Hemmerechts heeft alle boeken van de Brontës (her)lezen en ze kan werk en leven van de zussen gemakkelijk met elkaar in verband brengen. Ze maakt er ook een persoonlijk verhaal van door te vertellen wat ze zelf nu zo mooi vindt aan werk en leven van de zusjes. Maar ze geeft ook aan wat haar tegenstaat in het werk.

Niet alleen het gezin komt tot leven door de podcast, maar ook de tijd waarin de levens zich afspelen. Er waren aanvankelijk nog twee meisjes, die al heel jong overleden. De omstandigheden op de kostscholen waren erbarmelijk.

Een van de citaten was bijzonder ontroerend: een van de zusjes rekent in een dagboekaantekening uit hoe oud elk van hen zal zijn in 1874. Geen van hen heeft dat jaar gehaald.

Mooie podcast, informatief, enthousiast verteld. Je wilt meteen Wuthering Heights of Jane Eyre gaan herlezen. Alle afleveringen vind je hier.

Argos

Het radioprogramma Argos bestaat sinds 1992 en voor mijn gevoel luister ik er al meer dan tien jaar naar. Het programma houdt zich bezig met onderzoeksjournalistiek. Ook al sinds jaar en dag zijn de uitzendingen als podcast te beluisteren.

Het programma heeft al heel wat prijzen binnengehaald: Tegels en Loeps en ook de Zilveren Reisstelefoon. Vaak ligt aan de uitzendingen gedegen speurwerk ten grondslag en dat er vragen worden gesteld in de Tweede Kamer naar aanleiding van een uitzending is geen zeldzaamheid.

Legendarische journalisten als Kees van den Bosch en Max van Weezel werkten voor Argos. Nu hoor ik Tessel Blok vaak als presentator. Een greep uit de beroemde dossiers: Srebrenica, de moord op een tennisleraar, Julio Poch.

Mooi zijn ook de zomeruitzendingen waarin, onder de titel Luizen in de pels, onderzoeksjournalisten worden geïnterviewd. Het is altijd prettig om tussen het vluchtige nieuws gedegen spitwerk aan te treffen, waarin dieper ingegaan wordt op een onderwerp. Ik hoop dat we nog lang van Argos kunnen  genieten.

Voor wie nog nooit iets van Argos beluisterd heeft: er zijn honderden afleveringen beschikbaar. Je vindt ze bij de bekende aanbieders en natuurlijk ook op de site.

(Deze pagina is oorspronkelijk gepubliceerd op 6 september 2019. Door een dommigheid verwijderde ik de hele pagina, maar Google vergeet niets en gelukkig dregde iemand -dank, Peter!- de tekst op uit de put der vergetelheid. )