Het zal de leeftijd zijn (Arjan Keene)

Achter op de dichtbundel Het zal de leeftijd zijn staat een foto van de dichter, Arjan Keene, die voorleest. Zo ken ik vooral het werk van Keene (stadsdichter van Ede): voorgelezen door de dichter. Het zou me niet verbaasd hebben als achter in de bundel een cd had gezeten, maar dat is niet het geval.

Een van Keenes bekendste gedichten sluit de bundel af:

Wanneer ik oud ben

Wanneer ik oud ben zal ik langzaam spreken,
zeer langzaam spreken in een taal van hout.
Er zal geen morgen zijn waarop ik reken
en overmorgen is een rekenfout.

Wanneer ik oud ben gaan mijn botten breken,
en worden stukken van mijn lijf verbouwd.
Met ziekenhuizen en met apotheken
bestrijd ik achterstallig onderhoud.

Maar als ik oud ben is de geest nog jong.
Ik speel dan potjes schaak onder platanen
en zing de liedjes die ik vroeger zong.

De leeftijdsgroep van mooie meisjes groeit,
ik kijk naar alles wat steeds schoner bloeit.
Mijn lief is dan nog steeds mijn courtisane. 

Het is een helder gedicht, dat zich na een enkele keer lezen of horen al geeft. Het gaat over de ouderdom, wat niet het lichtste onderwerp is, maar Keene maakt het niet al te zwaar, zoals hij de meeste gedichten licht weet te houden. Toch verdoezelt hij de moeilijkheden van de ouderdom niet: je hoeft niet op een morgen en al helemaal niet op een overmorgen te rekenen en er zijn tal van lichamelijke ongemakken.Maar gelukkig is er naast het aftakelende lichaam, ook nog de immer jonge geest. En de liefde.

De helderheid, de lichte toon, de mildheid - die komen we tegen in veel gedichten van Keene. Eerlijk gezegd zijn aardig wat van die gedichten me net iets te licht. Niet vanwege de toon, maar omdat ze inhoudelijk niet altijd evenveel bieden. Er zitten aardige taaldingetjes in, leuke vondsten, maar ze gaan naar mijn zin over te weinig.

Soms vind ik dat de dichter het zich te gemakkelijk gemaakt heeft. Misschien komt dat ook doordat je als stadsdichter soms maar kort de tijd hebt om een gedicht te maken. Keene grijpt dan gemakkelijk naar opsommingen, die vaak neerkomen op meer van hetzelfde.

Maar daartussendoor staan toch ook opmerkelijke gedichten of passages. Zoals het gedicht 'Vrede'. De vrede wordt gevierd, de oorlog is voorbij. We laten iets achter ons. Tegelijkertijd probeert de dichter de tijd terug te draaien, als een film, en op die manier alle leed (in dit gedicht is dat vooral de zichtbare, materiële schade) ongedaan te maken.

Vrede

De stad juicht. Vlaggen hangen uit
en wapperen weer dapper in de wind.
De huizen rechten hun gekromde ruggen,
schikken de pannen op hun daken.

Beneden rijst het gruis op uit de straten
en vult de inslagen van kogelgaten.
het glas dat overal in scherven ligt
springt geruisloos terug in de kozijnen.

Achter het raam likt men zich schoon
als katten met een stil verleden. 

In het slot van het gedicht klinkt volgens mij iets van schuld door. Blijkbaar moet men zich schoon likken. Vanwege de vuile handen die men gemaakt heeft? Zelfs als alle schade hersteld is, zelfs als er niets meer te zien is van de schade, blijft er een verleden, dat niet weg te likken is.

De gedichten waarin Arjan Keene dicht bij zichzelf blijft, staan mij het meest aan. Dan kiest hij niet voor het gemakkelijke effect en laat hij zichzelf ook niet wegkomen met te oppervlakkige gedachten. Fraai is bijvoorbeeld het slot van het gedicht 'Mijn vader'. In de eerste strofen beschrijft hij hoe vader steeds trager gaat lopen. Samen met hem loopt de 'ik' in Amsterdam en soms moet hij op hem wachten.

Als ik thuis weer in de spiegel kijk
komt hij steeds sneller dichterbij.

Dit gedicht is niet zozeer zwaar, maar er zit een ernst in die veel andere gedichten gemist wordt. Daar houdt de ironie de lezer, en misschien ook wel de dichter, aan de oppervlakte. Als de dichter over zijn dochters schrijft ('Familieschild') is er ook weinig ironie:

Mijn dochters van verloren vaders,
met welke woorden dek ik jullie toe?

Ik heb het idee dat er in deze gedichten meer op het spel staat, dat Keene meer risico neemt. Dat kan hij best aan, hij moet het alleen durven. Ook daarom ben ik benieuwd naar hoe hij zich zal ontwikkelen.