Mijn naam is Asjer Lev

Van Chaim Potok heb ik genoeg boeken in boekenkasten zien staan en in kamers rond zien slingeren. Nooit las ik iets van hem. Dat moest ik wel doen, werd mij gezegd. Eigenlijk kom ik aan buitenlandse literatuur nooit toe, omdat ik de Nederlandse al niet bij kan houden. Maar in een vakantie wijk ik wel eens af van wat ik gewoonlijk lees en Mijn naam is Asjer Lev ging mee in de koffer.

Asjer Lev is Joods jongetje dat opgroeit in Brooklyn. Hij blijkt een uitzonderlijk tekentalent te hebben, dat hij in de loop van de jaren verder ontwikkelt. Daardoor komt hij in conflict met het orthodox joodse milieu dat hem omgeeft. De joodse traditie, die Asjer Lev zou willen behouden, botst met artistieke traditie, die hij zich eigen wil maken. Hij zal dan bijvoorbeeld naakten moeten schilderen of een kruisiging en dat is voor zijn omgeving, vooral voor zijn vader, onaanvaardbaar.

Voor mij is Mijn naam is Asjer Lev vooral een boek over iemand die erachter komt dat je alleen kunstenaar kunt zijn als je al het andere daaraan ondergeschikt maakt, hoe pijnlijk het ook is. Waarschijnlijk geldt dat voor alles waardoor je werkelijk gegrepen wordt. Misschien is de parallel met een geloof nog het meest frappant. Kunstenaar worden is dan je kruis opnemen en de ideeën in je hoofd volgen. Wie vader of moeder liefheeft boven de kunst, is de kunst niet waardig. Zoiets.

Het is mooi als je een ideaal weet na te streven, maar het heeft ook altijd een prijs. Jacob Katadreuffe, in Karakter van Bordewijk, wordt advocaat, ondanks tegenwerking van zijn vader. Maar hij verspeelt daardoor wel Lorna te George. Asjer Lev wordt een vooraanstaand kunstenaar, maar hij raakt het milieu en het gezin kwijt dat hem mede gemaakt hebben tot wie hij is. Wie een integer kunstenaar wil zijn, kan niet anders dan radicaal zijn.

Het was voor mij een verrassing om te ontdekken dat Mijn naam is Asjer Lev vertaald is door Lennaert Nijgh. Van hem heb ik nu weer wel veel gelezen. Of het boek van Potok goed vertaald is, weet ik niet. Op een kleine eigenaardigheid na ('Ik staarde naar de tekening, scheurde haar toen uit het schetsboek en gooide hem weg.') stoorde de vertaling me niet en misschien is dat het beste wat een vertaling kan doen. Die moet je eigenlijk niet merken.