Jan Timman. De geest van het spel

Het zal je gebeuren: je heet Jan Timman, je bent een geniaal schaker en er wordt een biografie over je geschreven. En dan is de biograaf John Kuipers. Tja.

Kuipers heeft ervoor gekozen om een journalistieke biografie te schrijven in plaats van een wetenschappelijke. Dat wil bijvoorbeeld zeggen dat hij bijna niets verantwoordt. Achter in het boek noemt hij weliswaar zijn bronnen, maar van kranten en tijdschriften wordt alleen de titel genoemd. Wat zegt het mij dat ik weet dat Algemeen Dagblad en NRC Handelsblad zijn geraadpleegd? De boeken die Kuipers noemt, hebben een onvolledige titelbeschrijving.

Ook in de biografie is Kuipers bijzonder slordig, wanneer hij moet verantwoorden waar hij zijn informatie vandaan heeft. Op bladzijde 179 bijvoorbeeld citeert hij een stel krantenkoppen en hij noemt keurig de kranten waar die uit komen maar bij de laatste zegt hij alleen dat dat een kop is van 'een ander'. Over welke krant hebben we het? Maakt blijkbaar niet uit; Kuipers heeft het ergens gelezen.

Dat gerommel met bronnen maakt dat je vaak niet meer kunt zien wat nu informatie is en wat Kuipers' interpretatie van die informatie. Beroerd genoeg, maar eigenlijk vind ik dat niet het ergste. Dat is namelijk de stijl waarin het boek geschreven is.

Kuipers heeft een soort luchtigheid en misschien zelfs wel lolligheid in zijn stijl die al na een paar bladzijden tegen gaat staan. Het is gebabbel, waarmee hij waarschijnlijk aan de bar wel wegkomt, maar niet in een boek. Bovendien is hij zelf veel te veel aanwezig. Ik heb het idee dat het zicht op Timman mij steeds ontnomen wordt door de kletsende kop van Kuipers die ervoor zit.

Natuurlijk heb ik het boek wel met interesse gelezen, want het gaat over Timman. Veel nieuws staat er niet in, maar het bekende is wat geordend. Er staan aardige foto's in (al is er een foto twee keer afgedrukt) en het boek geeft ook best een aardig overzicht.

Maar een idee zit er niet achter, visie ontbreekt. Erg diep gaat het ook allemaal niet. Ik heb niet het idee dat Kuipers echt tot Timman is doorgedrongen. Daardoor bevat dit boek ook zo weinig nieuws.

Kuipers heeft blijkbaar gegokt op een publiek van niet-schakers. Er is namelijk geen schaakpartij in het boek terug te vinden, zelfs nog geen diagrammetje van bijvoorbeeld Timmans beroemde eindspel tegen Velimirovic. Ook miste ik de wedstrijdtabellen van de belangrijkste toernooien waaraan Timman deelgenomen heeft.

Een zo groot schaker als Timman verdient een betere biografie en dus een betere biograaf dan deze kwebbelkont.

Timman - Velimirovic, Rio de Janeiro 1979