Aslander

Vanochtend stond ik om halfzeven tussen de graven voor de paasjubel. Om zeven uur kwam de zon boven de horizon uit en de hele tijd zongen de vogels. In de boom schuin voor ons zat een grote lijster en op een hoekjes gras bloeiden enkele tientallen koekoeksbloemen. Pasen.

Dat is een mooi startpunt om iets te schrijven over Aslander van Rien van den Berg, dat op Pasen eindigt. Het begint een week eerder, als de veerboot waarmee dominee Lammert Aslander in te ondiep water komt en vastloopt. Een groepje mensen op de boot praat met elkaar over een krantenbericht dat over een moord gaat. Samen komen ze erachter dat het verhaal dat een verdachte heeft opgehangen niet klopt.

Op het eiland zet het groepje het onderzoek voort en uiteindelijk wordt de schuldige opgepakt. Dominee Aslander, die half overwerkt op vakantie gestuurd was, blijkt na het weekje weg aardig opgekikkerd. Met Pasen houdt hij in zijn kerk een preek, onder anderen voor de familie van een overledene.

Aslander was het christelijke actieboek voor de Boekenweek. Het is bedoeld voor een groot publiek en de schrijver had geen literaire bedoelingen. Als actieboek heeft het ongetwijfeld voldaan. Het boek is toegankelijk en leest lekker weg. Het heeft ook zijn titel mee, waarin zowel Aslan (Lewis) als Wallander resoneren. De hacker in het boekje zou bij Stieg Larsson vandaan kunnen komen.

Door een detective moet je je mee laten nemen en dat heb ik dan ook gedaan. Ik had wel wat twijfels bij de uiteindelijke verdachte. De schrijver doet er alles aan om mij ervan te overtuigen dat iemand in een dergelijke situatie (omwille van de plot zal ik daar niet al te duidelijk over zijn) kan gaan moorden, maar ik heb wel mijn twijfels.

Een groter bezwaar is dat er zo ontzettend veel gepraat en geredeneerd wordt in het boek. Bijna nergens is er actie. Als er iets gebeurt (de arrestatie van de verdachte) wordt dat in terugblik verteld, zodat je er als lezer niet daadwerkelijk bij bent. Het enige actiemoment dat je direct meemaakt is de hardloopwedstrijd tussen Lammert en de geheimzinnige vrouw Mila.

Het is een manco van veel christelijke boeken. Ze komen uit een traditie waarin het woord centraal staat en dat zullen we weten ook. Dat Aslander aardig wegleest ondanks al die gesprekken is dan ook best bijzonder. Die redeneringen vinden we overigens niet alleen terug in de gesprekken, maar ook in de interpretaties in het hoofd van Lammert Aslander. Zo'n beetje alles moet geduid worden, waardoor er voor de lezer weinig overblijft om zelf te doen.

Bij het slot haakte ik af. Daar houdt Aslander een preek, letterlijk en figuurlijk. Er moest blijkbaar nog een Grote Boodschap in het boek, maar het moralisme werd mij te erg. Ik denk dat zo'n slot ontstaat door zelfonderschatting. Ook zonder een expliciete boodschap wordt meer dan duidelijk waar de schrijver staat, dat er ruimte moet zijn voor mensen en ook voor mensen die in de fout gaan.

Het lijkt erop dat Van den Berg nog meer delen gepland heeft. Hij zal niet voor niets Mila geheimzinnig gehouden hebben, lijkt me. Ook voor die boeken zal ongetwijfeld een markt zijn.