Simon van de rivier. Boek 1 (Claude Auclair)

De strip is, vergeleken met bijvoorbeeld de roman, een jong genre. Hoe langer het genre bestaat, des te meer is er reden om ook eens achterom te kijken en de balans op te maken. Sommige verhalen kunnen we met een gerust hart vergeten, maar andere albums of reeksen zijn het waard om in een kloeke band in de kast gezet te worden.

Uitgeverij Sherpa maakt serieus werk van het conserveren van strips. Zo herverschijnt al een tijdje de reeks Roodbaard, fraai uitgegeven in harde kaft en op het goede papier. Dat gebeurt nu ook met Simon van de rivier (tekst en tekeningen Claude Auclair), waarvan binnenkort Boek 2 verschijnt. In deze bijdrage gaan we nader in op Boek 1.

De ondertitel van Simon van de rivier is 'Kroniek van een toekomstige wereld'. De verhalen over Simon spelen zich namelijk af in de toekomst. Het eerste verhaal verscheen in 1973 in Kuifje. Die toekomst is een toekomst zoals je je die in begin jaren zeventig zou kunnen fantaseren. Er leefden nog veel mensen die zich de Tweede Wereldoorlog konden herinneren en de wereld om hen heen was niet altijd even vredig. De koude oorlog was in volle gang.

In het verhaal De stam van de ruiters legt iemand uit wat er gebeurd is:

O, dan moeten we ver teruggaan in de tijd. Volgens mij manifesteerden de eerste symptomen zich in de jaren 1967-68. In verschillende landen maakte de jeugd zich ongerust en liet zich horen. Tevergeefs. In die tijd leverden twee grote mogendheden een genadeloze strijd om de wereldeconomie. Ze voerden eindeloze oorlogen, soms rechtstreeks en soms door middel van andere volkeren. De aangevallen volkeren streden met man en macht om hun vrijheid, maar intussen begonnen de energiebronnen van de planeet uitgeput te raken, overal werd alarm geslagen. Sommige volkeren begrepen toen dat zij een machtig wapen in handen hadden. Een vloeistof die zij uit de aardbodem wonnen: olie.

In verschillende delen van de wereld werd oorlog gevoerd om de laatste energiebronnen. Samenlevingen raakten ontwricht, er braken ongeregeldheden uit en er ontstond een uittocht naar het platteland, waar mensen in leefgemeenschappen een agrarische samenleving probeerden in te richten. Intussen werd er een wereldregering gevormd die in vroegere hoofdsteden een administratief centrum inrichtte. De bevolking had weinig goeds te verwachten van zo'n 'city'.

Dat is de wereld van Simon van de rivier: aan de ene kant de bevolking die in een weelderige natuur leeft, aan de andere kant de machthebbers, die meer stedelijk zijn. Auclair kiest duidelijk voor de natuur, die hij tekent als machtig en groots. Vaak valt de schoonheid van de landschappen op, waardoor de natuur meer wordt dan een decor. Misschien zelfs bijna een personage. Simon leeft met de natuur: in het begin van het eerste verhaal zien we hoe hij met een sliert houten vlotten een grote rivier bevaart.

Auclair tekent vanuit een idee dat we nog steeds herkennen: de bezorgdheid over het uitputten van onze energiebronnen, de sympathie met de onderdaan die zich de onderdrukking van de heren maar moet laten welgevallen. Een beetje moralistisch, een beetje prekerig is het wel, maar dat heeft me toch niet al te zeer gestoord, waarschijnlijk vooral doordat de boodschap niet expliciet wordt gemaakt.

De wereld van Simon is een mix van hoge technologie en een vrij primitieve samenleving. We kennen zo'n wereld ook een beetje uit de Trigiëverhalen, waar Trigo straalvliegtuigen tot zijn beschikking heeft, maar desondanks op een soort paard rijdt en een zwaard draagt. De wereld na een clash, na een hoge beschaving, komen we ook tegen in Jeremiah. Binnen de verhalen accepteer je het wel als lezer dat er zowel met pijl en boog wordt geschoten als met automatische wapens.

Het eerste boek van Simon van de rivier bevat drie verhalen: 'De ballade van Roodhaar' (dat niet eerder als album verscheen), 'De stam van de ruiters' en 'De slaven'. Het eerste verhaal staat op zichzelf, de andere twee sluiten op elkaar aan.

De tekeningen zijn heerlijk.  Zowel houdingen van lichamen, als gezichtsuitdrukkingen, als natuur, als gebouwen tekent Auclair soepel. In grote, soms paginagrote tekeningen blijkt nog eens duidelijk hoe goed zijn gevoel voor verhouding en evenwicht in een tekening is. Het eerste verhaal is in zwart-wit. We zien hoe Auclair al in de tweede aflevering experimenteert met meer schaduwwerking en grotere zwartvlakken. Verderop in het verhaal zal hij nog veelvuldig gebruik maken van nadrukkelijk zwart.

In de andere twee verhalen zijn de tekeningen ingekleurd, waarbij de inkleuring van 'De stam van de ruiters' me wat beter bevalt dan die van 'De slaven'. In dat laatste verhaal zijn de kleuren soms wat harder, waarbij vooral de zonder nuance ingekleurde blauwvlakken soms wel erg hard overkomen.

De tekeningen bevallen me beter dan het scenario. In 'De ballade van Roodhaar' is er een lange aanloop, daarna een aantal bladzijden waarop de ontwikkeling van het verhaal nogal traag gaat en daarna is het verhaal ook weer erg snel uit. Voor in het boek wordt uitgelegd dat Auclair aanvankelijk een verhaal van grotere omvang in gedachten had. Dat zal er mede de oorzaak van zijn.

In 'De stam van de ruiters' blijkt de held kwetsbaar en dat is altijd goed. Uiteindelijk wint een held natuurlijk altijd, maar het is mooi als de loop van het verhaal je aan het twijfelen brengt. Wel zit er een breukje in de continuïteit als we overstappen naar 'De slaven': aan het eind van het tweede verhaal is Simon er niet best aan toe. Hij kan zijn rechterarm nauwelijks gebruiken en moet zich aanleren om veel met links te doen. In 'De slaven' is daar niets meer van te merken.

Ook bij 'De slaven' is de uitkomst van een opstand onzeker, maar hier zit je er als lezer helemaal niet over in. Steeds hou je het vertrouwen dat het allemaal goedkomt. Ik raakte het gevoel van spanning dan ook aardig kwijt. Dat had allemaal best iets strakker verteld kunnen worden.

De slaven zijn opgesloten in een soort kamp, waarbij nadrukkelijk verwezen wordt naar de concentratiekampen uit de Tweede Wereldoorlog. Zo hebben de slaven ook kampnummer op hun huid.

Ook al zijn er wat kleine kanttekeningen te maken, Simon van de rivier blijkt nog zeer leesbaar. De inleiding, het 'dossier', door Patrick Gaumer is informatief en goed geïllustreerd met foto's en tekeningen. Boek 1 is een mooie start van deze reeks.

Titel: Simon van de Rivier. Kroniek van een toekomstige wereld. Boek 1
Tekst en tekeningen: Claude Auclair
Uitgeverij: Sherpa, Haarlem 2015
hardcover, 144 blz., € 39,95