Op sommige terreinen ben ik nauwkeurig, maar op andere kleeft de slordigheid mij aan. Televisiekijken laat ik zo'n beetje geheel verslonzen en ik lees ook niet dagelijks de nieuwtjes uit de literatuur. Als er echt iets belangrijks gebeurt, kom ik het meestal wel tegen, op Facebook of Twitter, maar dat laatste medium open ik ook niet dagelijks.
Gisteravond, thuisgekomen van een gezellig etentje met mijn nazaten, snuffelde ik nog wat op het internet. Op Tzum (ook veel te lang niet bijgehouden) kwam ik een bericht tegen waarvan ik toch even rechtop ging zitten: Paul de Wispelaere overleden. Afgelopen vrijdag, 2 december, al!
Er is wel aandacht aan besteed, laat Google mij zien, maar het is mij ontgaan. Ik wist ook niet dat Paul de Wispelaere tot voor kort nog leefde. Nooit meer aan hem gedacht. De laatste jaren zijn boeken niet meer ingekeken. Op de site van de Volkskrant schreef Paul Depondt op 4 december een mooi overzicht van leven en werken van De Wispelaere - informatief, betrokken.
Boeken van De Wispelaere stonden in mijn boekenkast, ergens tussen die van Leon de Winter en Jan Wolkers. Ze overleefden enkele verhuizingen en kwamen daarna in een doos terecht, op zolder achter het schot. Moeilijk vindbaar. Geen zin om het schot los te schroeven, op de knieën te gaan, doos voor doos te controleren. Ik weet zo ook wel welke boeken ik heb opgeborgen: Een eiland worden (1963), Mijn levende schaduw (1965), Tussen tuin en wereld (1978), Brieven uit Nergenshuizen (1986).
Het verkoolde alfabet (1992) heb ik een tijdlang willen lezen, maar blijkbaar was het verlangen niet zo brandend dat het me warm gehouden heeft. Over Paul-tegenpaul (1970) twijfel ik. Ik heb het boek, als ik het bij de laatste verhuizing tenminste niet in de dozen 'Kan weg' heb gedaan. Ik zie de voorkant voor me. Maar heb ik het boek ook gelezen? Waarschijnlijk wel, maar ik heb er geen herinnering aan.
Zo vergaat het me een beetje met alle boeken van De Wispelaere. In de jaren tachtig las ik veel auteurs die het zogenaamde 'andere' proza schreven: Ivo Michiels, Hugo Raes, Sybren Polet - dat soort auteurs. Daar hoorde Paul de Wispelaere ook bij, al zat hij aan het randje van dat andere proza.
Het werk van De Wispelaere is niet alleen wat wij toen noemden 'experimenteel'. Het is niet alleen een 'taalding' (met excuses voor het lelijke woord), maar er is ook altijd betrokkenheid, emotie. En De Wispelaere heeft ook een fraaie stijl. Zijn zinnen lezen prettig, roepen gemakkelijk beelden op.
Terugdenkend aan zijn boeken, is het toch vooral de sfeer die me bijblijft. Meer dan de precieze inhoud. Zijn Brieven uit Nergenshuizen herinner ik me het duidelijkst. Een oudere man, een jongere vrouw. De brieven die hij aan haar schrijft. Hoe je de aantrekkingskracht voelt en hoe hij afstand houdt. Hoe dat verandert.
Experimenteel is dat allemaal niet en ik meen me te herinneren dat ik het boek net een tikje te sentimenteel vond. Te gevoelerig, te week aan het einde. Terwijl ik het optik, vraag ik me af of mijn herinnering klopt. Aantekeningen heb ik niet over het boek gemaakt en hoe licht wordt iemand bedrogen door zijn geheugen.
Mocht ik het me wel goed herinneren, waarom is dan juist dat boek me goed bijgebleven? Meer dan bijvoorbeeld Tussen tuin en wereld. Ik zie dat boek voor me. Het was een gebonden uitgave, aangeschaft bij ECI, een deel uit de serie Schrijvers van Nu. Ik herinner me een groene omgeving waarin de hoofdpersoon zich bewoog. Maar misschien wordt dat juist wel ingegeven door het groene plaatje op de voorkant. Of door die 'tuin' in de titel.
En de hoofdpersoon is een schrijver. In veel boeken van De Wispelaere gaat het ook over het schrijven. Dat zal hier ook het geval geweest zijn.
Voor zover ik weet, is Het verkoolde alfabet goed verkocht, zoals wel meer delen van de reeks Privé-domein. Het is een dagboekachtig boek, wat Paul-tegenpaul eigenlijk ook is. Zijn er veel mensen die indertijd Brieven uit Nergenshuizen hebben gekocht? Misschien wel.
Maar een bekende schrijver is Paul de Wispelaere er niet mee geworden. Wel kreeg hij in 1998 de Prijs der Nederlandse Letteren en dat is een prijs met aanzien. Dan ben je opgenomen in een mooi rijtje.
Tijdens het leven van De Wispelaere is het vergeten echter al begonnen. Ik wist niet dat hij nog leefde en daarin zal ik niet de enige geweest zijn. In de Volkskrant werd bij het in memoriam de verkeerde foto geplaatst: namelijk die van Herman de Coninck. Ook op hem daalt het stof dus neer. Hij had toch een bekende kop, een bekende stem, werk dat iedereen las. Nu kent men het verschil niet meer tussen zijn kop en die van De Wispelaere.
De arme boeken van De Wispelaere! Het zijn goede boeken, ze zijn het lezen waard. Maar wie leest ze nog! Af en toe zal er toch nog wel iemand zijn die zo'n boek per ongeluk of expres meeneemt, het leest en zich verbaast? Nooit geweten, dat. En die zich dan nog zo'n boek aanschaft en aan anderen doorvertelt dat hij een oude auteur herontdekt heeft. Dat zal gebeuren. Vast.
Foto boven: afbeelding van een luisterboek waarop Paul de Wispelaere onder andere een fragment leest uit Het verkoolde alfabet en de slotscène van Tussen tuin en wereld.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten