De groenteboer (Aan de deur 11)

Groenteboer Valkenier

Bij degenen die hun nering langs de weg zochten, ontbreken nog wat mensen in deze serie. Een voor de hand liggende is de groenteboer. Voor zover ik weet, is die altijd al bij ons geweest. Ik loop terug over de paden van mijn geheugen en kijk of ik hem tegenkom in de eerste tien jaren van mijn leven, de tijd dat wij nog aan de Merkenhorststraat in Herveld woonden. Ik krijg wel een beeld van Valkenier die met zijn busje met open bak ons erf op komt draaien, maar herinner ik mij dat of maak ik dat beeld nu aan?

Mijn vader en Ome Wout planten boerenkool

Eigenlijk lijkt het me sterk dat Valkenier al in de jaren zestig groente bij ons bracht. We hadden een vrij grote tuin en ik zie daar nog de spruiten en de boerenkool in staan. Daar ben ik vrij zeker van, maar ik weet ook dat het geheugen rare streken met iemand uit kan halen. Zo zie ik mij bijvoorbeeld niet mijn vader helpen bij het tuinieren. Ik heb uit die tijd geen enkel beeld van mijn vader in de tuin.

Mijn vader kwam niet altijd aan de tuin toe, druk als hij was met het fruit en met de rest van het boerenwerk. Ik heb nog een vage herinnering aan de zomer dat er twee jongens (Nico en Rokus) bij ons gelogeerd waren, die de tuin flink onder handen namen.

Omdat ik toch met veel twijfels zat, heb ik mijn moeder gebeld. Zij vertelde mij dat Valkenier wel aan de deur kwam, maar niet als groenteboer. Hij kwam op de fiets en verkocht borstels, sponzen en kachelpotloden. Daar wist ik niets van.

Volgens mijn moeder hadden we inderdaad een grote groentetuin, maar deden we daar later niet veel meer aan. Toch herinner ik me dat we ook na de verhuizing (in 1969) naar de Schoolstraat nog aardig wat uit de tuin haalden. Toen ik in de hoogste klas van de lagere school zat of op de middelbare school, heb ik die tuin verschillende keren omgespit en samen met mijn vader heb ik wel aardappelen of koolplanten gepoot. Ook zie ik wel hoe we met zijn allen een teil boontjes aan het rangen zijn.

Mijn opa bij zijn 'broeibakken'

Mijn vader had ook een 'broeibak', zowel bij het oude als bij het nieuwe huis. Als ik mij goed herinner was die bij het oude huis van hout. Op de bak lagen de 'ramen', een beetje hellend, zodat ze veel zon vingen. Aan de ramen zat een ring, zodat je ze makkelijk op kon tillen. Met de gieter werd de grond bevochtigd. Of de ramen eraf gelegd werden als het regende om op die manier vocht te vangen, weet ik niet meer. Als het erg warm was en de sla het te warm dreigde krijgen, werden de ramen iets omhoog zet, door er een baksteen onder te plaatsen.

Ik herinner me niet dat ik bij het oude huis een eigen tuintje had. Later had ik dat wel. Daar zullen in ieder geval radijsjes in gestaan hebben. Verder weet ik het niet. Worteltjes? Dat zou zomaar kunnen.

Bij het oude huis hebben we in ieder geval aardappelen in de tuin gehad. Ik weet nog dat ze in kisten voor de kelder stonden. Ze moesten eerst 'gepoeierd' worden, tegen het uitlopen, en daarna konden ze de kelder in. Wij werden altijd voor de poeder gewaarschuwd: die was giftig.

Nadat we verhuisd waren, in 1969 dus, kwam in ieder geval Valkenier aan de deur, met zijn groentewagen. Achterin hing een weegschaal, met een bak met een knik erin. Daar legde hij de sinaasappels op als hij ze moest afwegen. Zo herinner ik het mij tenminste. Maar op de enige foto die ik van Valkenier heb (boven aan dit stuk, geratst van site van Oud Dodewaard), zie ik dat de weegschaal in ieder geval niet aan de achterkant hangt. Op de foto hiernaast (uit een andere streek, overigens) zie je de weegschaal zoals ik mij die herinner.

Valkenier had een pet op en meestal had hij (in mijn herinnering althans) een zwart manchester jasje aan en zwarte manchester broek. Zijn voeten waren wat naar binnen gekeerd en hij had een wat sloffende gang. Een rustige man, over wie mijn moeder meestal wel positief was. Als hij groente of fruit geleverd had waar wat mee was, zal ze hem dat best duidelijk gemaakt hebben, maar ik geloof dat het meestal wel in orde was.

Mijn moeder wist me ook nog te vertellen dat er, in latere jaren, ook andere groenteboeren langs de deur kwamen: Rikken, Wouters en Crum. Bij Rikken heb ik helemaal geen beeld. Mijn nicht Carola heeft er nog gewerkt, vertelde mijn moeder, maar ik heb er geen enkele herinnering aan. Wouters werd door ons Jippie genoemd. Volgens mij had hij een hoedje op, maar ik weet eigenlijk niets van hem. Crum was eerst boer en ging later in de groente. Om hem van andere Crummen te onderscheiden werd hij d'n baby of Baby Crum genoemd. Waarom dat was, weet ik niet. Mijn vader noemde hem nooit anders.

Intussen komt er weer een Valkenier bij mijn moeder aan de deur. De man is al over de zeventig, maar houdt het venten aardig vol. Hij komt eenmaal per week. Volgens mijn moeder wilde hij wel tweemaal in de week komen, maar vond ze dat niet nodig.

Of er nog veel groenteboeren langs de deur komen, weet ik niet. Ik heb het idee dat de groenteboer van mijn moeder een uitzondering is, maar misschien vergis ik mij erin. Toen de buurtsuper uit Herveld-Zuid verdwenen was, kwam de SRV-man aan de deur en ook in Ede heb ik nog wel zo'n winkelwagen meegemaakt. Daarin was ook groente te koop. Hebben die winkelwagens de groenteboer verjaagd? En rijden die winkelwagens er nog of zijn die intussen ook verdwenen? Veel straathandel is weg, de herinneringen zijn er nog.

Nog weer verder terug: groenteboer met paard en wagen. In dit geval de vader van striptekenaar Dick Heins. 

Foto uit Heerde