Half mens

Je kunt best chagrijnig doen over Half mens van Maartje Wortel. Je kunt zeggen dat ze ‘schijnbaar’ schrijft als ze ‘blijkbaar’ bedoelt, dat ze ‘zweerden’ schrijft als het niets met een zweer te maken heeft, maar juist met een eed en dat ze bijvoorbeeld ‘een lineaire lijn’ uit haar toetsenbord gewrongen krijgt.

Maar dat is flauw. Ten eerste behoort natuurlijk een redacteur zulke onkruidjes te wieden en ten tweede zijn het misschien wel helemaal geen onkruidjes, maar typeert dit taalgebruik Wortels personage, in dit geval de twintigjarige Elsa Helena van der Molen, Nederlandse in Los Angeles. Haar leven verandert drastisch als ze aangereden wordt door een taxi.

In die taxi zit Michael Poloni, een Mexicaan, die zich altijd per taxi laat vervoeren. De derde persoon bij wie het perspectief ligt is een jurylid, dat aanwezig is bij de rechtszaak die er van het ongeluk komt.

Half mens is een heerlijk boek. De gebeurtenissen stuwen het verhaal vooruit, ook in de hoofdstukken waarin geen grote dingen gebeuren. En als je het boek uit hebt, heb je nog genoeg om over na te denken. Over de personages bijvoorbeeld, die elkaars leven aanvullen of misschien juist wel niet. Over of wij niet allemaal halve mensen zijn en of dat erg is. Over de aanwezigheid van het afwezige. Over selectief waarnemen. Over het maken van keuzes en de onmogelijkheid om daaraan te ontsnappen.

Wortels stijl doet wat aan die van Grunberg denken. Elsa’s vader spreekt met liefde over Amerika: ‘‘Omdat het land relatief jong is, staat er nog veel te gebeuren, dat is ongelooflijk interessant.’

Ik dacht aan mezelf, mijn relatief jonge leeftijd, aan wat er te gebeuren kon staan. Ik had geen idee, werkelijk waar.’

Dat overstapje van Amerika naar de ik-persoon zie ik Grunberg ook wel maken, het laatste zinnetje weer niet.

In ieder geval kan Maartje Wortel personages scheppen. Ik zal Michael Poloni niet meer vergeten. Hij is een mysterieuze man, misschien ook wel voor zichzelf, maar iedere lezer zal hem herkennen als hij uit een taxi stapt.

Eigenlijk dacht ik dat Half mens een debuut was, maar Wortel blijkt ook nog een verhalenbundel geschreven te hebben: Dit is jouw huis. Ik had daar nooit van gehoord. Toch eens gaan lezen, denk ik dan. Maar meestal komt het daar niet van.