Podcast: Lezen in het donker

Het heeft even geduurd voordat ik snapte waarom de podcast Lezen in het donker heet zoals hij heet. Mij leek lezen in het donker gewoon niet zo praktisch. Ik hield de mogelijkheid nog open dat een lezer in het duister tast, maar dat is wat anders dan dat hij in het duister leest.

Lezen in het donker is een onderdeel van het radioprogramma Focus, een wetenschapsprogramma. Ik heb het nog meegemaakt toen het De kennis van nu heette: eerst als apart programma, later als een reeks korte dagelijkse itempjes. Intussen heet het dus Focus en het wordt in de nacht uitgezonden. Dat had ik niet in de gaten, maar nu ik het weet, snap ik ook benamingen als 'de wakkere wetenschapper' en dus ook Lezen in het donker.

Alfakant

In deze podcast is er een gesprek tussen een presentator en de schrijver van een boek. Vaak zit het onderwerp wat aan alfakant van de wetenschap. In de laatste uitzending die ik beluisterde was er een gesprek met een auteur die een boek geschreven had over 1944, maar de fragmenten die voorgelezen werden klonken alsof ze uit een jeugdboek kwamen: verhalend, waarbij zelfs de gedachten van de personages duidelijk werden.

Er worden vaak boeken besproken die iets met geschiedenis hebben, of waarin de auteur vertelt wat hij meegemaakt heeft, bijvoorbeeld als reiziger, of over hoe zij/hij opgegroeid is.

Onderwerpen

Soms komen er volstrekt andere onderwerpen aan de orde: Sanne Blaauw, met haar boek over hoe we omgaan met getallen; een boek over muzikaliteit bij mens en dier; een boek over politieke correctheid; Japke-d Bouwma over rariteiten in onze taal; een boek over concentratie; en er was een gesprek over de sekscolumns van Linda Duits.

Het is bij het beluisteren van de podcast niet altijd duidelijk wat de naam is van de interviewer. De stemmen herken ik meestal van de podcast Focus Wetenschap. Die podcast volg ik ook en met interesse. Alleen de column van Hens Zimmerman trek ik niet. Dat gepiel met grappig bedoelde geluidjes leidt met te veel af. Van de andere presentatoren wordt daar de naam ook niet genoemd.

Ik herinner me dat ik bij Focus erg moest wennen aan een vrouwenstem, vanwege de uitspraak van de klinkers. Het kostte me moeite erdoorheen te luisteren. Ik denk dat deze presentatrice begon toen De kennis van nu stopte. Bij het interviewen van de auteurs van het boek Politieke correctheid was dezelfde mevrouw alert en scherp en vroeg ze goed door. Prima interview. Ik snapte ineens niet meer waarom ik me af en toe wat aan haar stem had geërgerd.

Empathisch

Veel interviews zijn niet confronterend, maar eerder empathisch. Dat leidt vaak tot prettige gesprekken. Bij een boek over bijvoorbeeld een historisch onderwerp wil je als luisteraar vooral veel informatie en dan is het dus in de eerste plaats de taak van de interviewer om veel uit de schrijver te trekken. Eigenlijk gaat dat meestal goed. Soms zou je iets meer tegengas van een interviewer willen.

Op het gebied van de geschiedenis kwamen onderwerpen aan de orde als: de geschiedenis van Bureau Warmoesstraat, de Olympische Spelen van 1928 (in Amsterdam), Anna van Saksen (verstoten bruid van Willem van Oranje), Frederik Ruysch (de preparateur die we kennen uit een roman van Rascha Peper), de walvisvaart en Cornelis Musch.

Onderbroken door muziek

Tussendoor is er steeds muziek en bij een podcast kun je die prima doorspoelen. Op NPO 1 heeft men het idee dat een luisteraar niet veel aankan. Naar het geschiedenisprogramma OVT kun je twee een uur lang onafgebroken beluisteren, maar bij andere programma's wordt er steeds muziek doorheen gegooid. Zelfs het interviewprogramma Kunststof moest naar het halve uur, zodat er halverwege een break was (voor het nieuws). Zonde. Je haalt de lijn uit een gesprek weg.

Het gevolg is ook dat er in de tweede helft van Kunststof soms een samenvatting volgt van het eerste halve uur. Alsof men zich niet kan voorstellen dat er luisteraars zijn die dat allemaal al gehoord hebben en die dus zo'n samenvatting alleen maar zien als onnodig oponthoud.

Maar goed, terug naar Lezen in het donker. Door de muziek wordt iets wat een boeiend gesprek had kunnen zijn tot enkele gesprekjes van ongeveer een kwartier. Die kunnen nog steeds interessant zijn, maar altijd minder dan een gesprek waarin rustig ergens naartoe kan worden gewerkt. Een voorbeeld waarbij dat wel gebeurt is de Boekenpodcast Het Verhaal (zie hier) en ook bij Nooit meer slapen zijn er nog gesprekken van een uur.

Geen aanzet tot kopen

Verschillende keren kan een gesprek niet echt de diepte in door de onderbrekingen. Maar je krijgt wel een beeld van het boek en daardoor kun je zeker geïnteresseerd raken. De podcast heeft er overigens nog nooit toe geleid dat ik een boek ook daadwerkelijk ben gaan aanschaffen, wat me wel gebeurde bij bijvoorbeeld De Grote Vriendelijke Podcast, Nooit meer slapen of Lopen met Lebowski.

Doordat er veel boekenpodcasts zijn komen auteurs soms in verschillende podcasts terug om over hun boek te gaan vertellen. Dat lijkt me geen probleem. Wie een tweede (of derde) gesprek met een auteur wil horen, kan dat doen, wie dat niet wil, is nooit verplicht om alles te beluisteren.

Als ik dit schrijf zijn er 44 afleveringen geweest van Lezen in het donker en ik heb bijna alle afleveringen beluisterd. Bij enkele ben ik iets eerder gestopt, omdat ik het idee had dat ik wel een beeld had en omdat het onderwerp me wat minder interesseerde. Maar de meeste afleveringen hielden mijn belangstelling tot het einde vast.

De podcast is gericht op een vrij breed publiek: je kunt met weinig achtergrondkennis prima de gesprekken over de boeken volgen. Voor wie de podcast niet kent: leuk om eens te proberen.

Hier een overzicht van alle uitzendingen.