maandag 21 april 2014

Kop en staart (Catherine Lewis)



Als je een verhaal vertelt, moet er wel een kop en een staart aan zitten. Catherine Lewis noemde haar boek dat de verhaaltheorie behandelt dan ook Kop en staart. Ze neemt daarbij een heel kort gedichtje als uitgangspunt:
Drie blinde muizen renden de boerin achterna.
Ze hakte hun de staart af met een vleesmes uit de la.
Je zou kunnen zeggen dat dat nu juist een verhaal zonder staart is, maar de mededeling is duidelijk. Dit gedichtje staat op de bladzijde 'Verhaal'. In de rest van het boek komt dit gegeven steeds terug. Bij elk onderwerp dat Lewis behandelt, illustreert ze het aan de hand van de muizengeschiedenis.

'Stijl' legt ze bijvoorbeeld uit door het verhaal te vertellen in verschillende stijlen. In de stijl van Dickens wordt het:
Het waren de besten der muizen, het waren de slechtsten der muizen, ze leefden in een kooi van wanhoop, ze leefden in een eeuw van wijsheid, ze hadden alles voor zich in het lab, ze hadden niets voor zich in het wild, ze zouden het allemaal overleven, ze zouden dat allemaal niet doen - kortom, hun leven was tot dusver precies als het onze...
Homerus zou het anders doen:
Muze, verhaal van de muizen van velerlei wegen, die jarenlang rondzwierven na heel het lab in vlammen te hebben doen opgaan. 
Fraai is de Hemingwaynabootsing:
Drie muizen. Vrouw met mes. Geen staarten. 
 Intussen krijgen we ook het een en ander van de voorgeschiedenis mee: de muizen zaten in een lab, waar er proeven met hen werden gedaan. Daardoor zijn ze blind. Ze zijn ontsnapt uit het lab, waarbij het hele gebouw in de hens is gegaan.

De behandeling van de verschillende aspecten van een verhaal doet Lewis nauwkeurig, maar dat doen meer studieboeken. Lewis blijft er ook nog lichtvoetig en onderhoudend bij, waardoor Kop en staart ook nog eens leuk is om te lezen.

Achter in het boek staan alle aspecten keurig op een rijtje, nog wat verder uitgewerkt, los van het muizenverhaal. Dat gedeelte kan als naslagwerk dienen. Wie wil weten wat een allegorie, een archetype, een leidmotief of een onbetrouwbare verteller is, kan dat snel opzoeken.

De aantrekkelijkheid van het boek van Lewis wordt nog eens verhoogd door de schitterende tekeningen van Joost Swarte. Het is hem gelukt om bij elk onderdeeltje een mooie, strakke muizentekening te maken. Dat was niet altijd gemakkelijk: hoe teken je 'Personage' of 'Bildungsroman' of 'Vertaling'? Swarte kan het.

Ten slotte is Kop en staart ook nog als boek mooi: harde kaft, gebonden, het goede papier. Als ik het niet al had, ging ik het kopen.

Illustratie bij 'Vertaling'

Illustratie bij 'Proloog'


Catherine Lewis, Kop en staart. Literaire encyclopedie met muizen. Vertaling Krijn Peter Hesselink.Illustraties Joost Swarte. Oog&Blik/De Bezige Bi, Amsterdam 2014. Gebonden, hardcover. 144 blz. € 22,50

Geen opmerkingen:

Een reactie posten