Ooit dacht ik dat Walter van den Broeck (1941 - 2024) ook in Nederland een bekende auteur zou worden. Zijn roman Brief aan Boudewijn (1980) werd alom geprezen en het boek werd goed verkocht. Er zijn genoeg mensen die het oeuvre van Van den Broeck kennen, maar er zijn ook nog heel wat die nooit wat van hem gelezen hebben of die zelfs niet van hem gehoord hebben. Dat is jammer.
In de loop der jaren heb ik heel wat van deze auteur gelezen en na zijn overlijden schreef ik een stuk waarin al die boeken voorbijkomen. Ik zal nog wat links hieronder opnemen.
De meeste boeken van Van den Broeck herinner ik mij als goed (tot uitstekend). Over Een lichtgevoelige jongen (2001) was ik wat minder te spreken, geloof ik. Maar verder heb ik alles met een zekere gretigheid en met veel waardering gelezen.
Hieronder een recensie van De beiaard en de dove man, waarin Walter van den Broeck een afspraak heeft met zijn vader, die al wat ouder is. In veel boeken put Van den Broeck uit zijn eigen leven en dus ook in deze roman. De bespreking was te lezen in Nederlands Dagblad , 12 november 2004.
Een van de laatste boeken van Van den Broeck is Crossroads. Onderaan vind je de link naar de bespreking. Onlangs is postuum het laatste boek van Van den Broeck verschenen: Averechts. Dat ga ik zeker nog lezen.
Een slot dat een hele roman rechtvaardigt
Walter van den Broeck blijft in zijn boeken graag dicht bij zijn eigen leven. De ik-figuur heet in de meeste boeken Walter, zoon van Robert en Elvire, echtgenoot van Eliane, net als in de werkelijkheid buiten de roman. Dat geeft sommige van zijn boeken iets van een kroniek. In Aantekeningen van een stambewaarder (1977) bracht hij zijn voorvaderen in kaart, in Brief aan Boudewijn (1980) de gemeenschap waarin hij opgroeide.
Zijn werk wordt daardoor bijna automatisch coherent. Ook de boeken die wat minder nadrukkelijk autobiografisch zijn, worden door de lezer gemakkelijk ingepast in het leven van de schrijver, of beter: in zijn levensverhaal. Al in het debuut, De troonopvolger (1967) komt er een vaderfiguur voor die heel wat trekken vertoont van Robert van den Broeck. Deze Robert leren we beter kennen in de al genoemde boeken over Van den Broecks voorvaderen en zijn jeugdland en veel ruimte krijgt de vader in Het gevallen baken (1991), als de vader in zijn laatste dagen is.
Met De Beiaard en de dove man heeft Van den Broeck opnieuw een vaderboek geschreven. Het is vlak voor Kerst, 1980, het jaar waarin de schrijver met Brief aan Boudewijn doorgebroken is bij een breder publiek. Behalve geluk heeft hem dat ook zorgen gebracht:
Wat mij nog glashelder voor ogen staat is dat Eliane en ik op een avond, vlak voor het slapengaan, een inventaris zaten op te maken van wat ons de voorbije maanden in de schoot was geworpen, en ik haar aan het eind in de ogen keek en zei: 'Als ge maar weet dat we hiervoor ooit zwaar gestraft zullen worden.'
De schrijver zit samen met zijn slechthorende vader in café De Beiaard, waar ze wachten op de populaire dj Chico, met wie Walter een afspraak heeft. Walter hoopt door Chico aan een cadeau voor zijn vader te kunnen komen (een gehoorapparaat).
Niet om de ouwe schurk een plezier te doen, maar om hem eindelijk, eindelijk, eindelijk eens alles naar het hoofd te kunnen slingeren wat al zolang op mijn lever ligt, zonder ook maar één enkele keer onderbroken te worden.
Het gaat namelijk niet goed tussen Walter en zijn vader:
Wat is er toch met me? Bij elk gesprek moet ik minstens een dozijn keer krachtig de aanvechting onderdrukken om hem de keel dicht te knijpen of minstens zo lang te slaan en te trappen dat hij er een klein maar blijvend letsel aan overhoudt.
Nog steeds moet de zoon zich afzetten tegen de vader, tegen zijn maniertjes, tegen zijn opvattingen. Nog steeds voert hij een gevecht.
Opgescheept
Een boek als Indische duinen van Adriaan van Dis is knap, doordat het alle onaangename kanten van de vader laat zien, terwijl het toch een liefdevol portret blijft. Ook Het gevallen baken herinner ik mij als zo'n boek, waarin de verbondenheid met de ouders blijft bestaan, ondanks hun gezeur en de ergernissen van de zoon. In De beiaard en de dove man is er van die verbondenheid eigenlijk niets meer over. De zoon is net zo doof voor de vader als de vader voor de zoon. Er is bij Walter alleen nog de ergernis, die soms de haat dicht nadert. Hoe goed beschreven ook, voor mij maakte dat het boek platter, minder spannend. Vader en zoon zitten met elkaar opgescheept in De Beiaard, want Chico komt niet opdagen. Veelal zwijgen ze en de gedachten van de zoon gaan uit naar het verleden. Ook die passages zijn niet altijd even treffend.Chico
Na het eerste van de drie delen had ik de neiging het boek zuchtend terzijde te schuiven, maar dat heb ik gelukkig niet gedaan. Het boek wordt namelijk ruimschoots gered door de laatste twee delen, al komen ook daar de flauwe woordspelletjes voor. In het tweede deel leren we de joviale Chico kennen, een karakter dat meteen boeit. Net als Walter is Chico succesvol, maar hij heeft de prijs van dat succes al moeten betalen en onder zijn vrolijkheid klinken de bastonen van zijn droefheid en zijn ongeluk.Over het derde deel kan ik niet te veel zeggen zonder de plot weg te geven. Van den Broeck drijft het verhaal tot grote hoogte. De woede van Walter op Chico over diens wegblijven wordt groot, maar de verbondenheid met de dj blijft, en de dreiging, als prijs voor het succes, die al het hele boek op de loer lag, wordt werkelijkheid. De lezer wordt meegezogen met de loop van de gebeurtenissen en met wat er in het hoofd en het hart van Walter gebeurt. Een mooi slot, dat zich meten kan met het beste dat Van den Broeck geschreven heeft.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten