Bernie Gunther is een detective in Duitsland aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog. Het eerste deel van de Berlijnse trilogie (zie link onderaan), waarin hij de hoofdpersoon is, begon in 1936, in het tweede deel, Het handwerk van de beul, zijn we twee jaar later. Voor op het album zien we Bernie met op de achtergrond een vernielde Joodse winkel. Dat verwijst duidelijk naar de Kristallnacht, de nacht van 9 op 10 november 1938, een pogrom gericht tegen Joodse inwoners van Duitsland. De actie duurde overigens langer dan die ene nacht. De naam Kristallnacht wordt in Nederland nog wel gebruikt, maar in Duitsland spreekt men liever van de Reichspogromnacht en Novemberpogrome 1938. Die nacht komt voor aan het eind van dit album.
Gunther leeft in een roerige tijd op een roerige plaats. De nazi's hebben het voor het zeggen en van hen wil hij zich verre houden. Daarom is hij ooit vertrokken bij de Kriminalpolizie (Kripo) en voor zichzelf begonnen, samen met zijn compagnon Stahlecker.
Terug naar de Kripo
Maar de machtige arm is krachtig en Gunther wordt in dit tweede album min of meer gedwongen om terug te keren tot de Kripo. Intussen is hij bezig met een lastige zaak. De uitgeefster Frau Lange roept hem te hulp. Haar zoon wordt afgeperst naar aanleiding van zijn briefwisseling met dr. Kindermann, hoofd van een kliniek in Wannsee. Uit de brieven blijkt dat ze een intieme relatie hadden, wat moeilijk ligt in Nazi-Duitsland.
Terug bij de Kripo moet Gunther een zaak oplossen waarin jonge vrouwen verdwijnen en dood teruggevonden worden. De zaak is uit de pers gehouden, maar men maakt zich er wel zorgen om. Bernie pakt beide zaken aan op zijn bekende manier: rustig, maar onverschrokken: overal op af stappend. Hij laat zich zelfs opnemen in de kliniek van Kindermann.
Hoe gevaarlijk de tijd is waarin hij opereert, blijkt wel als zijn collega Stahlecker vermoord wordt. Diens zoon geeft meteen de Joden de schuld daarvan. Daar zijn geen aanwijzingen voor, maar de Joden zijn immers de schuld van alles. Het handwerk van de beul maakt goed duidelijk van welke stemming het rijk doortrokken is.
Scenario
Dat is in de eerste plaats de verdienste van Philip Kerr (1956-2018) op wiens historische thrillers het scenario gebaseerd is. Maar ook als je dat materiaal als uitgangspunt hebt, is het een prestatie van de scenarist, Pierre Boisserie, om er een verhaal van te maken waarin je je steeds bewust bent van de dreiging en de beklemming.
Gunther reageert vaak laconiek, onderkoeld, maar hij is zich bewust van het kwaad en hij kan slecht tegen onrechtvaardigheid. Aan het eind gaat hij dan ook in gesprek met de zoon van Stahlecker, die inziet dat zijn boosheid tegen de verkeerde groep mensen is verricht.
Over zichzelf zegt Gunther:
Zeker, ik geef toe dat ik niet al te veel scrupules heb als het gaat over het vullen van mijn zakken, maar een ding wist ik zeker: ik was het zat om met mijn vingers te draaien terwijl er schurken de winkel beroofden.
Aan de ene kant is er de dreiging, zijn er mensen die voortdurend op hun hoede moeten zijn, die hun leven niet zeker zijn, en aan de andere kant is er een groep die zich amuseert, die danst op de rand van de vulkaan. Het is een gecompliceerde wereld en Boisserie geeft die helder mee.
Om recht te doen, moet Gunther ver gaan. Verder dan hij kan verantwoorden. Hij moet zijn handen vuil maken, zich verlagen tot het handwerk van de beul. Dat zit hem dwars, maar hij doet het wel. Dat maakt hem tot een geloofwaardige figuur. Je identificeert je met hem, geniet van zijn ironische opmerkingen en gedachten, maar hij is niet alleen maar een personage dat deugt. Zo gladjes is het allemaal gelukkig niet.
Tekeningen
De tekeningen zijn van François Warzala en ze zijn ingekleurd door Marie Galopin. Ze zijn strak en rustig: er is weinig beweging, er zijn weinig grote emoties. Ook daarin is alles onderkoeld. De kleuren zijn gedekt en vrij donker. Geen uitbundigheid, wat past bij het verhaal.
De combinatie van tekeningen en verhaal maakt deze strip zo goed, denk ik. Je krijgt niet alleen het verhaal van Bernie Gunther, dat al goed in elkaar zit. Draadje voor draadje ontwart hij de kluwen van gebeurtenissen. Maar je wordt ook ondergedompeld in een naargeestige tijd. Dat kreeg Sarah van der Maas ook zo goed voor elkaar in haar roman Een tijd als deze.
Het handwerk van de beul is het tweede deel van de Berlijnse trilogie. De delen zijn uitstekend los van elkaar te lezen. Na dit deel ben ik wel heel erg benieuwd naar het derde, waarin we ons ongetwijfeld nog dichter bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog bevinden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten