Otmars zonen (Peter Buwalda)

Ooit las ik (maar bij wie?) dat men de neiging heeft een dik boek overmatig te prijzen, alleen al omdat men zich er helemaal doorheen geworsteld heeft. Misschien klopt dat, maar als een dik boek niet goed is, lees je het misschien ook niet helemaal.

De tweede roman van Peter Buwalda, Otmars zonen, is meer dan zeshonderd bladzijden dik, maar je leest je er moeiteloos doorheen. Dat gold indertijd ook voor Bonita Avenue (2010), dat net iets minder dik is, maar wel in kleinere letters is gezet. Otmars zonen is overigens het eerste deel van een drieluik; het verhaal gaat verder in de volgende delen.

Flashbacks

In dit eerste deel krijgen we veel informatie door flashbacks en dat werkt erg goed. In het heden (2013) lijkt niet zo heel veel te gebeuren: de vierendertigjarige Ludwig Smit bevindt zich op het Russische eiland Sakhalin, ten noorden van Japan. Hij heeft een afspraak gehad met Hans Tromp, een van de hoogstgeplaatsten bij Shell. Er is een kans dat hij bestuursvoorzitter wordt.

Omdat hij vanwege een sneeuwstorm niet naar huis kan, overnacht hij in een hotel, samen met Isabelle Orthel, die hij nog van vroeger kent. Wij kennen haar ook nog: uit Bonita Avenue: de studente die het met Siem Sigerius aangelegd had.

Isabelle heeft Hans Tromp meegemaakt in Nigeria, waar zij zich met hem in een sadistische affaire heeft begeven, met een journalistiek doel: ze wilde informatie van hem, zodat ze over hem kon publiceren. Dat heeft ze ook gedaan, samen met Timothy Spade schreef ze het boek Billion Barrel Bastards. 

Ze komt zo bijvoorbeeld te weten dat hij een ontvoerde journaliste, Jill Biggerstaff, had kunnen vrijkopen, maar dat niet heeft gedaan. Biggerstaff zal over de geschiedenis later het boek Kidnapped publiceren.

Centrale personages

Hans Tromp, Ludwig Smit en Isabelle Orthel zijn de centrale personages in Otmars zonen, maar om hen heen cirkelen er meer.

Ludwig heette oorspronkelijk Dolf, maar toen zijn moeder Ulrike een relatie kreeg met Otmar Smit gaf die naam problemen omdat Otmar al een zoontje had dat Dolf heette. En een dochter: Tosca. Dolf van Ulrike kreeg toen de naam Ludwig, net als zijn grootvader. En net als Beethoven.

Dolf en Tosca zijn muzikaal begaafd: Dolf als pianist, Tosca als violiste. Dolf heeft wel zijn eigenaardigheden. Zo heeft hij zich een tijdje vereenzelvigd met Beethoven, waardoor ook zijn gehoor achteruit leek te gaan. Nu heeft hij weer iets: een Beethovenschat, zoals hij het noemt: het manuscript van een verloren gegaan deel van pianosonate opus 111.

Beethovenschat

Dat gaat ongetwijfeld in de volgende delen een belangrijke rol spelen. Niet voor niets begint dit deel met hoofdstuk 111, waarna er wordt afgeteld. En Ludwig heeft Isabelle verteld over de vondst van zijn stiefbroer, die naast het stuk muziek ook brieven en dagboekbladen bevat. Dat zal de journaliste niet laten liggen. Maar hoe betrouwbaar is het verhaal van Dolf?

Ook Isabelle heeft haar achtergrond. Ze is geadopteerd door Peter en Marij. Haar grootvader, Andries Star Busman, was voorzitter van VNO, werd ooit oneervol uit een kabinet ontslagen en schreef kinderboeken over de hond Bello, een beetje vergelijkbaar met Snuf de hond. Uit zijn nalatenschap heeft Isabelle het boek Juliette van Markies De Sade.

Dat kwam haar natuurlijk van pas in haar affaire met Hans Tromp, maar Juliëtte is ook de partner van Ludwig, met wie hij in het heden alleen telefonisch contact heeft. De relatie lijkt over haar hoogtepunt heen. Ludwig koester overigens wel vadergevoelens voor Juliëttes dochter Noa.

Het centrale punt in dit eerste deel is de ontmoeting tussen Ludwig en Hans Tromp, die zijn biologische vader is. Achteraf bezien is Tromp misschien al meer in zijn leven geweest dan hij beseft heeft. Hij komt er ook achter dat Juliëtte al op de hoogte was. Na de eerste ontmoeting (waarin niet over de familieverhouding wordt gesproken) nodigt Tromp hem uit om samen te gaan skiën, wat Ludwig aanneemt. Hoe dat zal gaan, lezen we in een volgend deel.

Ouderschap

De roman heet Otmars zonen, maar strikt genomen had Otmar maar één zoon, Dolf. Ludwig was zijn stiefzoon, maar hij heeft hem wel altijd als een zoon behandeld. Vaderschap/ouderschap/familie speelt door de hele roman: Isabelle is geadopteerd en verafschuwt haar grootvader, Ludwig heeft een stiefdochter.

Otmar is overleden, maar Ulrike heeft zich helemaal ontfermd over haar stiefzoon Dolf. Is Ludwig jaloers op Dolf omdat die zijn moeder heeft afgepakt? Isabelle vraagt zich dat af.

Ook in Bonita Avenue waren de familierelaties doorslaggevend, bijvoorbeeld tussen Siem Sigerius en zijn zoon. Die zoon was een tijd uit het leven van de andere familieleden (hij zat in de gevangenis), maar nu duikt hij weer op, zoals Hans Tromp opduikt in het leven van Ludwig.

Otmars zonen is een dik boek, maar het is eigenlijk te dun: je wilt doorlezen, maar je moet wachten op de volgende delen. Dat is een belangrijke kwaliteit. Buwalda roept steeds vragen op waarop je het antwoord wilt weten. En soms weet je al een antwoord, maar wil je toch weten hoe de weg naar het antwoord is.

Door het verhaal in het heden bescheiden van omvang te houden, kan Buwalda eindeloos uitweiden in de flashbacks en hij kan ook gemakkelijk heen en weer springen in de tijd. Je krijgt zo stukjes van de puzzel van het verleden, die je graag helemaal wilt leggen.

Humor

Sommige delen van Otmars zonen zijn bijzonder humoristisch. Op de omslag staat een absintlepel afgebeeld. Die heeft te maken met een streek die Ludwig Isabelle in het verleden geleverd heeft. Nu ze elkaar opnieuw ontmoeten blijft dat onuitgesproken. Ludwig denkt dat Isabelle wraak neemt door zijn oordopjes achterover te drukken. Om wat toen allemaal volgde moest ik breed grijnzen.

En dan is er natuurlijk de fraaie stijl, die ook nu weer is om te watertanden:

Omdat gewone seks kennelijk nauwelijks effect op hem had, besloot ze van het ene op het andere moment de perverse vleugelmoer die ergens in zijn libido moest zitten een tik te geven.

Die tik tegen de vleugelmoer - je ziet het voor je en je ziet de vleugeltjes al ronddraaien: raak! Vaak zijn het maar kleine zinnetjes ('De overtrekloze dekbedden liggen als rolmopsen op de voeteneindes'), maar ze helpen je altijd om het beeld dat je voor je moet zien gemakkelijker te vormen, terwijl je tegelijkertijd geniet van de manier van schrijven.

Verder zijn er overal in het boek parallellen en tegenstellingen: de affaire die Isabelle had met Hans Tromp doet denken aan wat ze weet over Hans en Isolde (wier man bevriend was opa Star Busman), de afwezige vaders en stiefvaders. Verder is een verwijzing naar de geschiedenis van Abélard en Héloïse, maar nu verenigd in een enkele persoon die van geslacht verandert. Ach, er is zoveel.

In ieder geval lijkt het, net als in Bonita Avenue te gaan om iemand die van zijn voetstuk valt. Ik neem aan dat de positie van de machtige Tromp toch wankel zal blijken. We zullen het lezen in deel 2 en 3 (De jaknikker en Hysteria Syberiana).