Enkele jaren geleden besteedde ik aandacht aan Wie wat waar? Jaarboek 1942. In het doorlopen van het boekje ben ik halverwege (of eigenlijk nog iets eerder) blijven steken en nooit heb ik de draad weer opgepakt. Dat doe ik dan maar bij dezen.
Behalve het overzicht over de laatste drie maanden van 1940, bevat Wie wat waar? Jaarboek 1942 ook het overzicht van wat er in de eerste negen maanden van 1941 is gebeurd, ook weer verdeeld in de categorieën 'Binnenland' en 'Buitenland'. Uit die grote pan met pap pik ik enkele krenten. De teksten neem ik zoveel mogelijk letterlijk over (inclusief de afkortingen). De nadruk leg ik op binnenlands nieuws.
Bij elke maand kies ik enkele berichten uit. Een van die berichten illustreer ik met een bericht uit een andere krant.
januari
9/1 Het s.s. Soemba vergaan, 34 opvarenden verdronkenIn de loop van de maand: enkele branden, bijvoorbeeld bij hotel De Posthoorn in Ede (13/1).
16/1 Hagenaars boete van ƒ 60.000 wegens beschad. v. auto's d. D. weerm. (zie onder)
20/1 De Maastunnel te Rotterdam gereed voor wat betreft den bouw onder water.
25/1 Hoog water in de groote rivieren; smeltende sneeuw veroorzaakt overstroomingen in de Geldersche Vallei
26/1 In een herderlijk schrijven veroordeelt het Ned. Episcopaat liberalisme, socialisme, communisme en nat. socialisme.
 |
| Nieuwsblad van Friesland, 17 januari 1941 |
februari
1/2 Koffie- en theerantsoen voor café's beperkt tot 25%. Wapenstilstand tussen Thailand en Indo-China.2/2 Haagsche polieiteman F. v.d. Graaf redt met levensgevaar 4 kleine kinderen uit brandend huis.
3/2 Nederl. regeering te Londen weigert haar medewerking aan de nieuwe orde in Oost-Azië. Het bier gerantsoeneerd op 80%.
6/2 Friesche elfstedent. verreden. De Fries Adema eerste, Bosman (Breukel.) tweede.
12/2 De fakir van Ipi in Br. -Indië weer op het oorlogspad.
15/2 Eng. bommen besch. ca. 400 huizen; 15 dooden en vele gewonden. Numerus clausus voor Joodsche studenten.
17/2 Bij Hasselt 30 kinderen in het Albertkanaal verdronken. (zie onder)
20/2 40% salariskorting voor onderwijzers-kloosterlingen vastgesteld op 1 Mrt.
25/2 Ernstige incidenten te Amsterdam.
Op 25 en 26 was de zogeheten Februaristaking. Dat wordt dus neutraal benoemd als 'Ernstige incidenten'.
 |
| Het Vaderland, 16 februari 1941 |
maart
1/3 K. Speenhof 40 j. op de planken.7/3 Amsterdamsche wethouders Kropman, Van Meurs en Boissevain uit hun functie ontslagen. (zie onder)
11/3 Café's, hotels, restaurants, enz. te Hilversum voor Joden verboden. Overeenkomst tussen Thailand en Indo-China.
13/3 Liverpool zeer zwaar door Duitsche luchtmacht gebombardeerd.
15/3 Engelsche bommen eischen 8 dooden en 7 gewonden.
20/3 Eerste aardbeien geveild te Zutphen.
26/3 Eerste auto door Maastunnel te R'dam.
 |
| De Tijd, 8 maart 1941 |
1/4 Inlev. v. jachtwapens v. Joden verplicht. Stakingsonlusten in Syrië.
2/4 Koos Speenhoff ter gelegenheid van 40-jarig jubileum te Rotterdam gehuldigd.
7/4 Openbaar dansvermaak verboden.
10/4 Drastische beperking v.h. benzineverbruik afgekondigd. Het 's nachts kampeeren verboden.
11/4 Joden verpl. hun radio-toestel in te leveren.
16/4 De algemeen gevolmachtigde voor den wederopbouw dr. ir. J.A. Ringers bezoekt de Grebbestreek. 100.000 bommen op Londen als represaille voor Br. luchtaanval op Berlijn.
18/4 Verlaging vetrantsoen v. 250 tot 200 gr. p.w. Melk in distributie. Twee vleeschlooze dagen in restaurants.
19/4 Militair Appèl op Binnenhof in Den Haag ter gelegenheid van 52-sten verjaardag van Führer Adolf Hitler. (zie onder)
21/4 Scheiding van Joden en niet-Joden op Amsterdams abattoir.
22/4 Vervaardiging, verkoop en uitstallen v. beeltenissen v.h. Kon. Huis verboden. De eerste nieuwe aardappelen.
2/5 Portretten van levende leden v.h. Huis van Oranje Nassau in het openbaar verboden. El, kan, pond, ons e.d. vervallen.
8/5 Het prijzen van artikelen verplicht gesteld.
11/5 De 47ste verjaardag van ir. A.A. Mussert te Utrecht met een defilé gevierd. (zie onder)
13/5 Het prijzen van waren verplicht gesteld.
15/5 Joodsche musici uit gesubs. orkesten; Joodsch orkest onder Alb. v. Raalte opgericht. Eerste auto door N.O.-polder.
19/5 De fietstax verboden.
28/5 Succ. der as-troepen bij Solloem. Baai van Soeda in Duitsche handen. Kanea, Kreta's hoofdstad d. de Duitschers bezet.
31/5 Joden uit het agrarisch bedrijfsleven verwijderd.
2/6 Engelsche bomaanvallen eischen 3 dooden en 4 gewonden.
6/6 Verhooging v. d. bieraccijns v. ƒ 2,20 tot ƒ 2,60.
8/6 Rooiverbod vroege aardappelen afgekondigd. Syrië en Libanon door Britsche troepen aangevallen. Bagdad overgegeven aan de Engelschen.
14/6 Vijf Utr. slagers naar Duitsch concentratiekamp gestuurd. (zie onder)
15/6 Hevige muggenplaag op Urk.
18/6 Verpl. inlev. v. koper, nikkel, tin en lood.
20/6 Rooiverbod van vroege aardappelen opgeheven.
26/6 Dansverbod afgekondigd.
28/6 Afb. v. levende leden v.h. huis v. Oranje moeten uit openb. gebouw. worden verwijd. Joodsche winkels op Zondag geslot.
29/6 Openluchtbijeenkomsten van N.S.B. en N.S.D.A.P. op 30 plaatsen in ons land.
5/7 Politieke partijen ontbonden (V.D.; S.G.P.; C.D.U.; A.R.; C.H.; Lib.; R.K.; S.D.A.P.).
6/7 Jam, stroop en honing op den bon. Vrijwillegersverbond Nederland tegen bolsjewisme opgericht.
10/7 Geen voetbal tot 1 September.
16/7 Marschen in gesl. kolonn. in unif. kleedij verb. tot 1 Sept. 1941. Eng. luchtaanv. op R'dam, 3 toest. d. Duitschers neergesch.
18/7 De vierdaagsche afgelast. (zie onder). Padvindersuniformen en deelen ervan verboden.
21/7 Eerste groote Duitsche luchtaanval op Moskou, de stad een geweld. vuurzee.
23/7 Moskou opnieuw gebombardeerd door de Duitschers, ook bommen op Odessa.
31/7 Britsche bomaanval op Nederland: 8 dooden, 24 gewonden. Beperkende maatregelen ten opzichte van den veestapel. Wapenstilstand tusschen Peru en Ecuador.
2/4 Koos Speenhoff ter gelegenheid van 40-jarig jubileum te Rotterdam gehuldigd.
7/4 Openbaar dansvermaak verboden.
10/4 Drastische beperking v.h. benzineverbruik afgekondigd. Het 's nachts kampeeren verboden.
11/4 Joden verpl. hun radio-toestel in te leveren.
16/4 De algemeen gevolmachtigde voor den wederopbouw dr. ir. J.A. Ringers bezoekt de Grebbestreek. 100.000 bommen op Londen als represaille voor Br. luchtaanval op Berlijn.
18/4 Verlaging vetrantsoen v. 250 tot 200 gr. p.w. Melk in distributie. Twee vleeschlooze dagen in restaurants.
19/4 Militair Appèl op Binnenhof in Den Haag ter gelegenheid van 52-sten verjaardag van Führer Adolf Hitler. (zie onder)
21/4 Scheiding van Joden en niet-Joden op Amsterdams abattoir.
22/4 Vervaardiging, verkoop en uitstallen v. beeltenissen v.h. Kon. Huis verboden. De eerste nieuwe aardappelen.
mei
1/5 Rijwielbelasting afgesch. Joden geen toegang meer tot de beurs.2/5 Portretten van levende leden v.h. Huis van Oranje Nassau in het openbaar verboden. El, kan, pond, ons e.d. vervallen.
8/5 Het prijzen van artikelen verplicht gesteld.
11/5 De 47ste verjaardag van ir. A.A. Mussert te Utrecht met een defilé gevierd. (zie onder)
13/5 Het prijzen van waren verplicht gesteld.
15/5 Joodsche musici uit gesubs. orkesten; Joodsch orkest onder Alb. v. Raalte opgericht. Eerste auto door N.O.-polder.
19/5 De fietstax verboden.
28/5 Succ. der as-troepen bij Solloem. Baai van Soeda in Duitsche handen. Kanea, Kreta's hoofdstad d. de Duitschers bezet.
31/5 Joden uit het agrarisch bedrijfsleven verwijderd.
 |
| Delftsche Courant, 12 mei 1941. Defilé t.g.v. de verjaardag van A.A. Mussert. |
juni
1/6 Het hengelseizoen geopend.2/6 Engelsche bomaanvallen eischen 3 dooden en 4 gewonden.
6/6 Verhooging v. d. bieraccijns v. ƒ 2,20 tot ƒ 2,60.
8/6 Rooiverbod vroege aardappelen afgekondigd. Syrië en Libanon door Britsche troepen aangevallen. Bagdad overgegeven aan de Engelschen.
14/6 Vijf Utr. slagers naar Duitsch concentratiekamp gestuurd. (zie onder)
15/6 Hevige muggenplaag op Urk.
18/6 Verpl. inlev. v. koper, nikkel, tin en lood.
20/6 Rooiverbod van vroege aardappelen opgeheven.
26/6 Dansverbod afgekondigd.
28/6 Afb. v. levende leden v.h. huis v. Oranje moeten uit openb. gebouw. worden verwijd. Joodsche winkels op Zondag geslot.
29/6 Openluchtbijeenkomsten van N.S.B. en N.S.D.A.P. op 30 plaatsen in ons land.
 |
| Algemeen Handelsblad, 15 juni 1941 |
juli
2/7 Nieuwe lessentabellen voor H.B.S. en en gymnasia.5/7 Politieke partijen ontbonden (V.D.; S.G.P.; C.D.U.; A.R.; C.H.; Lib.; R.K.; S.D.A.P.).
6/7 Jam, stroop en honing op den bon. Vrijwillegersverbond Nederland tegen bolsjewisme opgericht.
10/7 Geen voetbal tot 1 September.
16/7 Marschen in gesl. kolonn. in unif. kleedij verb. tot 1 Sept. 1941. Eng. luchtaanv. op R'dam, 3 toest. d. Duitschers neergesch.
18/7 De vierdaagsche afgelast. (zie onder). Padvindersuniformen en deelen ervan verboden.
21/7 Eerste groote Duitsche luchtaanval op Moskou, de stad een geweld. vuurzee.
23/7 Moskou opnieuw gebombardeerd door de Duitschers, ook bommen op Odessa.
31/7 Britsche bomaanval op Nederland: 8 dooden, 24 gewonden. Beperkende maatregelen ten opzichte van den veestapel. Wapenstilstand tusschen Peru en Ecuador.
 |
| Dagblad Nieuwe Hoornsche Courant, 17 juli 1941 |
augustus
1/8 Verbod tot ontginn. v. arme gronden. Taptemelk zond. bon, gestandaardiseerde melk alleen voor kinderen beneden 14 j.
3/8 Distributie in Nederl.-Indië. Pres. Roosevelt op vacantiereis "met onb. bestemming".
7/8 Groote slag bij Smolensk door de Duitschers zegevierend voltooid. Bruno Mussolini verongelukt bij proefvlucht.
8/8 Engelsche bommen op Nederland: 3 dooden, 80 huizen beschadigd.
9/8 Doodstraf gesteld op hulp aan den vijand.
10/8 Eerste radio muziekfeest geopend. Behandeling Joodsche vermogens bij verordening geregeld.
13/8 Bommen op Berlijn en op Moskou.
15/8 5 Nederl. ter dood veroord. wegens hulp aan gedaalde Eng. vliegers. Beperk. inz. vervaardig. v. goud. en zilver. voorwerp.
20/8 Rood-wit-blauwe fietsvlaggetjes verboden. (zie onder)
21/8 Verbod van vereenigingsorganen in de voetbalwereld wegens papierschaarschte.
25/8 Het filmwezen centraal geregeld.
31/8 Sterke inkrimping van den veestapel; geen eieren meer voor particulieren.
 |
| De Volkskrant, 20 augustus 1941 |
september
1/9 Alle publiekrechtelijke lichamen opgeheven.
5/9 Het bierrantsoen voor café's e.d. verlaagd tot 60%
7/9 Spitsbergen door Britsche en Canadeesche troepen bezet.
9/9 Ruim 50 sluikhandelaars en smokkelaars te Maastricht gearresteerd.
10/9 Winkelsluit. geregeld; openstell. v. bepaalde zaken verplicht. Inzamel. eikels, beukenootjes e.d. v. rijkswege geregeld.
12/9 Vier hoofdschuldigen aan clandestiene slachtingen naar concentratiekamp gezonden.
15/9 Het optred. v. Joden in h. openb. bij verorden. gereg. (zie onder)
16/9 Vermogenswaarden van levende leden van het Huis Oranje-Nassau verbeurd verklaard.
18/9 Gunstiger regeling aangekondigd voor vergoeding oorlogsschade aan huisraad.
20/9 Het Noorderlicht is in ons land waargenomen.
22/9 Oogstfeest te Rolde. 12 communisten te Parijs doodgeschoten als vergeldingsmaatregel v. moord op Duitschen soldaat.
26/9 De bieraccijns verhoogd.
 |
| Nieuwsblad van het Noorden, 15 september 1941 |
Wat ik eruitgelicht heb, is natuurlijk selectief. Veel buitenlandse oorlogshandelingen heb ik niet genoemd en veel overlijdensberichten van in die tijd bekende personen heb ik ook overgeslagen. Uit de door mij gemaakte selectie blijkt dat er veel maatregelen tegen Joden waren en ook veel om de voedseltoevoer te reguleren: bonnen, vergunningen en verboden, accijnzen. Er werd hard opgetreden tegen bijvoorbeeld illegale slachters (concentratiekamp).
Bij Engelse bombardementen wordt vaak het aantal burgerslachtoffers genoemd, wat bij Duitse bombardementen niet gebeurt.
En verder gaat het gewone dagelijkse leven zijn gang: er is een muggenplaag, een oogstfeest, nieuwe lessentabellen en het hengelsportseizoen begint weer. Ook dat was 1941.
In het jaarboekje gaat het ook nog over andere onderwerpen: van sport tot politiek, van edelstenen tot vlinders. Daarover een volgende keer.
In het jaarboekje gaat het ook nog over andere onderwerpen: van sport tot politiek, van edelstenen tot vlinders. Daarover een volgende keer.
De vorige bijdragen over dit boekje:
Geen opmerkingen:
Een reactie posten