Podcast: Eindbazen

Hoe ik er ooit toe gekomen ben om een aflevering van de podcast Eindbazen te beluisteren, kan ik me niet meer herinneren. Waarschijnlijk was het een suggestie in iTunes. Sinds die tijd luister ik van tijd tot tijd. Soms haak ik al snel af, andere keren haal ik het einde, weer andere keren ben ik de hele aflevering lang geboeid.

Ik ben niet gewend om iets over een podcast te lezen; zo bezoek ik eigenlijk nooit een bijbehorende site en lees ik ook niet de bijbehorende informatie. Dat doe ik alleen als ik er iets over schrijf. Daardoor ben ik er ook niet zeker van of ik deze podcast juist typeer. Toen ik voor de eerste keer luisterde, waren er zeker al zo'n tachtig afleveringen geweest. Ik heb nog wat oudere gesprekken doorgenomen en heb verder bij elke nieuwe aflevering afgewogen of ik die zou beluisteren. Meestal gaf ik die een minuut of twintig een kans.

Eindbaas

Mijn indruk is dat de podcast gaat over leiderschap. De wat vreemde naam 'Eindbaas' verwijst al een beetje in die richting. In het woord 'baas' speelt misschien ook de jongerentaal wat mee, waarin iemand voor wie je respect hebt, 'een baas' genoemd kan worden en het woorddeel 'eind' is al vaker bijna zonder betekenis gebruikt. Als je wilt weten wie ergens verantwoordelijk voor is, kun je vragen: 'Wie is de verantwoordelijke?', maar je hoort mensen evengoed vragen: 'Wie is de eindverantwoordelijke?'

In iTunes staat bij de omschrijving: 'Michiel Vos en Wiggert Meerman spreken tijdens deze podcasts met bijzondere mensen -Eindbazen- die een uitzonderlijke prestatie of bijdrage hebben geleverd op het gebied van sport, wetenschap, ondernemen, cultuur, maatschappij of technologie.' Dat is zo breed dat zo'n beetje iedereen wiens kop een eindje boven het maaiveld uit steekt eronder valt. De gesprekken kunnen variëren van lengte, maar duren gemiddeld ongeveer twee uur. Je vindt ze hier.

Aan het begin van de podcast maakt het tweetal altijd even reclame voor hun bedrijfje. Ze verdienen hun brood in wat op mij overkomt als de placebo-industrie: voedingssupplementen die goed zijn voor je brein. Voor Philip Corvage (Ivoren wachters) waren het noten, voor de schilder Terpen Tijn waren het augurken. Als je het gelooft, werkt het.

Reclame en aankondigingen

In het spotje suggereren ze dat je gegarandeerd je geld terugkrijgt: 'money back guarantee'. Dat is een opmerkelijk verdienmodel. Ik denk dat ze 'Niet goed, geld terug' bedoelen. Tegenwoordig beslaan de reclame plus aankondigingen van bijeenkomsten, workshops en zo een minuut of vier aan het begin. Die kun je dus overslaan. Zo rond aflevering nummer 95 van de podcast kon de duur van het inleidende stukje oplopen tot een minuut of negen en een enkele keer zelfs tot bijna twaalf minuten. Ik vraag mij af hoeveel mensen dat hebben volgehouden en nog gewoon naar het daarop volgende gesprek hebben geluisterd.

Ik volg de podcast een beetje halfhartig. Altijd erger ik me aan het taalgebruik van de interviewers, waarin veel in het Engels moet, net als bij sommigen van hun gasten. Dan krijg je zinnen als 'Mensen pooren heel erg hun heart out' of 'Daarin ben ik wel hesitant' of 'Jij bent toch ook van het disrupten van markten?' of 'Ik heb ook wel eens zo'n disconnect gehad.'

Soms loopt het de spuigaten uit. Ik herinner me een gesprek met iemand die zich 'lifecrafting coach' noemde. Je vermoedt dat het een functie is die de persoon zelf verzonnen heeft. Wat het precies inhoudt, weet ik niet. Het taalgebruik van deze dame was zo abominabel, dat ik na een kwartier gestopt ben. De dokter heeft me daarna een zalfje voor mijn oren voorgeschreven.

Taal

Taal is het zwakke punt in deze podcast. Er kan iemand aangekondigd worden die iets te maken heeft met '365 dagen succesvol', waarbij je je afvraagt waarom iemand genoegen neemt met een succes dat maar een jaar duurt. Misschien wordt er bedoeld dat je, wanneer je deze goeroe volgt, 365 dagen per jaar succesvol bent of dat je in 365 dagen succesvol kunt worden, maar dat is iets anders dan '365 dagen succesvol'. Later kom ik op het taalgebruik terug.

Want, ondanks de taal heb ik wel al heel wat gesprekken beluisterd. Soms geboeid van begin tot eind (de gesprekken met Toon Gerbrands, Dick Berlijn, Marianne Thieme, Bas Haring bijvoorbeeld) en bij andere gesprekken zit er vaak wel iets in waar je nog even over kunt nadenken. Jan Terlouw mocht zijn vertrouwde verhaal vertellen, maar dat is altijd wel prettig om aan te horen.

Goede luisteraars, enthousiaste reageerders

Vos en Meerman zijn goede luisteraars, die enthousiast reageren op wat de geïnterviewde te vertellen heeft. In principe staan ze aan zijn (meestal 'zijn', soms 'haar') kant. Ze willen weten wat de ondervraagde precies bedoelt en reageren met herkenning. Soms zijn de interviewers een tijd lang aan het woord als ze anekdotes uit hun eigen praktijk vertellen.

Maar hun manier van interviewen maakt de gesprekken wel aangenaam om te beluisteren. Zeker als je bedenkt dat ik bepaald niet tot de doelgroep van de podcast behoor. Gewoonlijk beluister ik podcasts op het gebied van de cultuur: literatuur, geschiedenis, muziek, wetenschap.

Wat zij aan de orde stellen, stemt ook tot nadenken over de wereld waarin we leven. Veel cursussen en termen waarnaar ze verwijzen komen uit Amerika en die Amerikanisering gaat blijkbaar hard in het bedrijfsleven. Als iemand het zwaar heeft op zijn werk, moet hij 'timemanagen': zijn werk zo indelen, dat hij meer kan doen op een dag. Het zal wel goed zijn voor de productiviteit, maar het is de vraag of je leven daar beter van wordt.

Maar ook in de gesprekken zelf worden vraagtekens gezet bij een begrip als 'duurzame inzetbaarheid'. Dat zegt iets over de manier waarop medewerkers worden beschouwd: als mensen die ingezet kunnen worden. Pionnen in het arbeidsproces.

En weer de taal

Taalgebruik heeft altijd mijn aandacht en het lokt gemakkelijk mijn kritiek uit. In deze podcast ergert het mij niet in de eerste plaats, maar het vertelt me ook iets over een wereld waar ik verder weinig contact mee heb.

Als ik de zin hoor 'Je kunt het ook in huis laten doen', denk ik aan mijn huis, maar daarna volgt 'met het hele team'. Ah, men bedoelt niet 'in je huis' maar 'op je eigen bedrijf'. Maar dat dat 'huis' wordt genoemd is natuurlijk al tekenend.

De belevingswereld van Meerman en Voss is een gans andere dan de mijne en dat levert soms een mooie botsing van interpretaties op. Toen de term 'personal coach' viel dacht ik aan iemand die bijvoorbeeld een directeur begeleidde, iemand met wie hij of zij van gedachten kon wisselen over zijn of haar manier van leidinggeven. Het bleek over sporten te gaan.

Goudmijn

Het is een wonderlijke wereld, waarin mensen 'verandercompetenties' willen of waarin het gaat over 'persoonlijk leiderschap'. Ik ga ervan uit dat leiderschap altijd persoonlijk is. Een wereld waarin gepraat wordt over hoe je mensen werft voor 'seminars', waarin het kan gaan over 'sexy onderwerpen', waarin je mensen 'aangehaakt' moet houden, waarin het gaat over 'kennisinjecties' en 'mindset', waarin mensen 'accountable' zijn en waarin iets wat georganiseerd is een 'event' heet. Kennis moet natuurlijk 'geïmplementeerd' worden en er wordt gesuggereerd om mensen te laten 'auditen' en dat je specialisten kunt laten 'invliegen'. Een goudmijn voor Japke-d Bouma.

Deze passage noteerde ik letterlijk (voor zover ik het goed gehoord/begrepen heb).

Dat is dan het stukje workflow. En andere dingen die worden gepreekt (gepreegd?) binnen je character zijn dingen als goalsetting, een broadmap hebben, missie, visie, dat soort dingen, zijn daar componenten die je gebruikt? Ik bedoel: dit manifesteer je niet zomaar, daar zul je wel iets van een structuur voor gebruiken.

Dat is toch heel wat anders dan 'Bakker, twee grof volkoren' of 'Ik moet nodig pissen.'

Je moet een beetje (= heel erg) door de woordenbrij heen luisteren, maar dat is mij in veel gevallen toch wel gelukt, waarschijnlijk door het enthousiasme en de betrokkenheid waarmee de gesprekken gevoerd worden.

Voor mij is Eindbazen geen podcast om in alle gevallen te beluisteren, maar van de nieuwe afleveringen beluister ik er meer wel dan niet.  Aardige podcast. En voor degenen die houden van modieuze managerstaal is het een must.