maandag 1 juli 2019

Achter de dingen (Daan Remmerts de Vries)


Er zijn schrijvers die heel goed zijn in een bepaald soort boeken. Die beslaan dan ook het grootste deel van hun oeuvre. Maar er zijn schrijvers die van alles kunnen: brieven, romans, gedichten, toneelstukken, reisverhalen. En dan heb je ook nog degenen die niet alleen kunnen schrijven, maar ook beeldend kunstenaar zijn. Jan Wolkers en Hugo Claus bijvoorbeeld.

Daan Remmerts de Vries is ook zo'n multitalent. Hij schrijft kinder- en jeugdboeken, maar ook romans voor volwassenen (onder het pseudoniem A.N. Ryst) en hij levert bovendien beeldend werk. In verschillende van zijn boeken zijn illustraties van eigen hand opgenomen. In Achter de dingen (2018) leveren die een grote bijdrage aan het boek.

Tekeningen

In de tekeningen overheerst de aquareltechniek, maar er zijn ook dingen in de tekeningen geplakt, waardoor je een combinatie van aquarel en collage krijgt. De getekende personen hebben soms een groot hoofd, met grote ogen (wat doet denken aan manga). Soms zijn de personen wat naïef getekend: gezicht en profil, maar het oog en face. In ieder geval werkt het allemaal goed en de tekeningen ondersteunen zeker de sfeer in het boek.

Die heeft iets sprookjesachtigs. Nou ja, iets fantasievols. Tijdens het lezen moet je een realistische kijk al gauw loslaten. Zo loopt de jongen die de hoofdrol speelt in het boek aan het begin een heuvel op, waarvan je je afvraagt of die in werkelijkheid wel bestaat. Hij ontmoet op de top van de heuvel een meisje, dat hij later weer uit het zicht verliest.

De jongen kan de dieren verstaan, wat aangeeft dat voor hem dieren en mensen niet fundamenteel van elkaar verschillen. Het gaat Remmerts de Vries dan ook niet om de wereld van de dingen om ons heen: hij neemt ons mee 'achter de dingen', zoals de titel aan aangeeft.

Aangesproken persoon

In het boek is er van tijd tot tijd sprake van een 'ik' en een 'je' en het duurde even voor ik in de gaten had wie de verteller is en wie de toegesproken persoon. Langzaam kom je erachter dat het boek erg goed in elkaar zit en dat alles draait om het ouderschap en om hoe dat je leven verandert.

Als zijn vriendin tegen hem zegt dat ze een kind wil, verdwijnt de jongen een tijdje in een heel andere wereld. Dat gaat gemakkelijk in dit boek. Tijd en ruimte kunnen zomaar overbrugd worden. Voor mij gaat dat soms iets te gemakkelijk: alsof het niet meer uitmaakt waar je je hoofdpersoon naar toe stuurt. Alles is immers mogelijk.

Als je niet vasthoudt aan de kaders van de realiteit bestaat bijvoorbeeld de dood ook niet: 'dat wist ik intussen allang. Maar jij was het blijkbaar vergeten...'

Verschillende werelden

Het boek maakt wel goed duidelijk dat onze dagelijkse wereld van op tijd je rekeningen betalen en je houden aan de maximumsnelheid botst met de wereld van een jongen die de dieren kan verstaan. De jongen moet bijvoorbeeld ook naar school.
En eenmaal binnen probeerde hij te begrijpen waarom het nodig was om langdurig stil te zitten tussen andere kinderen, in een lokaal waar het rook naar krijt en gymschoenen, met een saai uitzicht op een stenen plein. 
Krijgen we hier een inkijkje in de jeugdherinneringen van Daan Remmerts de Vries? Hij zal opgegroeid zijn in een school waar nog krijt werd gebruikt. Er is geen enkel kind van nu die dat meemaakt.

Zweverig

Remmerts de Vries kan schrijven. Dat weet ik al uit de eerdere boeken van zijn hand die ik gelezen heb: Godje (2002), De noordenwindheks (2004), Tijgereiland (2013) en Groter dan de lucht, erger dan de zon (2016). In dit boek staat het zweverige me wel tegen. Van mij mogen gebeurtenissen ook gewoon gebeurtenissen zijn, en ik heb idee dat in dit boek de symbolische laag belangrijker is dan de gebeurtenislaag. Daardoor deed het boek me minder, hoe fraai de dialogen en de beschrijvingen ook zijn.

Maar ik kan me voorstellen dat kinderen daar nu juist wel van houden en dat er ook volwassenen zijn voor wie het mooi is om wat weg te dwalen van de dagelijkse werkelijkheid. En het zal ook wel lief bedoeld zijn. Het boek is opgedragen aan Lynn en het zou mij niet verbazen als dat de dochter van Remmerts de Vries is.

Ik ga niet pleiten voor ietsje meer afstand en iets meer relativeringsvermogen en daardoor iets meer humor. Dat levert een ander boek op en wellicht een ander boek dan Remmerts de Vries wilde schrijven. Maar een beetje luchtigheid miste ik wel en door de zware symboliek kreeg voor mijn gevoel het boek ook iets prekerigs. Ik zal wel niet de ideale lezer zijn voor Achter de dingen.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten