dinsdag 17 februari 2015

Gelovigen en humor


Hebben gelovigen gevoel voor humor? Sommigen zullen dit een onzinnige vraag vinden. Gelovigen en ongelovigen verschillen immers niet zoveel van elkaar: onder leden van beide groepen zijn er koppigen en meegaanden, zuurpruimen en lachebekjes, dromers en doeners en dus ook mensen met veel of weinig gevoel voor humor.

De recente aanslagen op cartoonisten maken de vraag actueel. De aanslagen zijn een reactie op cartoons, een reactie op humor. Cartoons zijn natuurlijk niet uitsluitend humoristisch bedoeld; ze kunnen ook tot denken aanzetten en ze kunnen ook venijnig zijn, maar om veel cartoons valt op zijn minst te glimlachen.

De terroristen konden duidelijk niet lachen om de cartoons en ze vonden bovendien dat anderen er niet om mochten lachen. Je kunt zeggen dat de radicale moslims de cartoons in ieder geval serieus nemen. Ze halen er niet hun schouders over op, maar gaan tot actie over. Maar waarom wordt er zo extreem gereageerd op iets wat humoristisch bedoeld is?

Ik denk dat humor per definitie relativeert. Een cartoon over Mohammed, nodigt uit om de profeet eens van een andere kant te bekijken, om eens wat afstand te nemen. Een moslim zou zo’n cartoon kunnen zien als een aansporing om zijn geloof te relativeren.

Gelovigen heb je in vele soorten: van ‘licht’ tot ‘zwaar’, van vrijzinnig tot orthodox. Ik durf de stelling wel aan dat hoe orthodoxer iemand is, hoe minder hij geneigd zal zijn zijn geloof te relativeren. Dat wil niet zeggen dat een orthodox gelovige geen gevoel voor humor heeft, maar wel dat hij vindt dat je de humor niet moet loslaten op het geloof.

Ik ben opgegroeid in wat je een zware kerk zou kunnen noemen. Als wij thuis een grapje maakten over het geloof of zelfs maar over de predikant, zei mijn moeder dat we niet moesten spotten. Sommige zaken waren blijkbaar zo heilig, dat er alleen maar met eerbied over gesproken mocht worden.

Voor sommige mensen is het geloof een warm gevoel of een prettige manier om in de werkelijkheid te staan. Geloof is dan een keuze, zoals je een hobby kiest of een automerk. Je kiest het omdat je je er goed bij voelt.

Maar voor orthodoxe gelovigen gaat het om iets groters: om gered worden of verloren gaan, om alles of niets, om de waarheid of de leugen. Dat zijn absoluutheden die geen relativering verdragen. Zo gauw je gaat relativeren, valt immers het hele bouwwerk in elkaar.

Wie in dit soort absolute tegenstellingen denkt, verdeelt de wereld in goed en fout. Het foute moet natuurlijk bestreden worden. Discussie daarover is niet mogelijk. En als je die gedachtegang volgt, zijn er extreme middelen toegestaan.

Zo’n manier van denken is niet voorbehouden aan moslims. In 2009 werd er een abortusarts in een kerk doodgeschoten. Toen er een herdenkingsdienst voor hem gehouden werd, werd er door zijn tegenstanders gedemonstreerd, met leuzen als ‘Baby killer in hell’.

Terug naar de humor. Omdat humor relativeert, is hij een gevaar voor het denken in absoluutheden. Daarmee is hij een effectief wapen tegen radicale standpunten. Zo gauw iemand met humor kan kijken naar zichzelf en zijn eigen geloof, is hij niet meer gevaarlijk voor anderen.

We hebben de spot nodig om een duwtje te geven tegen alles wat meent onaantastbaar te zijn en we hebben de zelfspot nodig om genietbaar te blijven voor onze omgeving. Absoluut.


(Column, voorgelezen in het programma 'Kerkvenster' op Ede FM)
Illustratie geratst van deze site.

4 opmerkingen:

  1. Geloof en humor is soms inderdaad een onmogelijke combinatie. Een poosje gelden las ik ergens de volgende stelling: Grappen maak je nooit over God en Jezus. Over christenen soms. Over christelijke cultuur graag zelfs! Je zou hier dan ook Allah en Mohammed, islamieten en islamitische cultuur kunnen invullen. Lijkt mij wel wijsheid. Gelovigen van allerlei slag dus niet onnodig krenken door hun ‘grote baas’ te bespotten maar (soms) wel het ‘grondpersoneel’ en zeker hun foute handel en wandel…

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Over alles mag je grappen maken, lijkt me. We hebben de vrijheid van meningsuiting juist voor die uitingen die anderen niet plezierig vinden. Dat het mag, wil niet zeggen dat je het ook moet doen.

      Verwijderen
  2. Teunis Bunt...ik ben het helemaal met je eens. Opgegroeid in de zware kerkleer, ben ik tot op de dag van vandaag nog steeds belast met die jaren van kerkgang. God redt en humor ook, zullen we maar zeggen. Ik geloof nog steeds. Dat moet voor mij wel voorop. Dat doe ik vrijwillig, maar vrij!!! Dat kan ik niet zeggen helaas.
    Vrijheid van meningsuiting is een groot goed, maar moet je idd daarom alles zeggen. Toon Hermans was een goeie als het gaat om het geloof op de hak te nemen. Maar dat deed hij met een knipoog. Vanuit zijn eigen geloof. Realistisch, omdat hij wist hoe de kerk en het personeel in elkaar stak. Dan doet het ahw minder zeer. Want dat is voor mij persoonlijk toch gebleven. Het zeer doen van het schofferen van het geloof. Zo kan vrijheid van meningsuiting ook worden beleefd. Zo zien m.i. de moslim gelovigen het. Als schofferen van dat wat hen heilig is. Daarbij hebben zij gevoegd....zo zal het voor iedereen moeten gelden. christenen denken dit in zich zelf, maar gaan de straat niet op. Scanderen geen leuzen. Hooguit wordt er op een verjaardag over gesproken, als zij onder elkaar zijn.
    Ik ben uit de zware kerk gestapt. Al jaren geleden en ben nu PKN.
    Maar wat ik als lastig ervaar, dat ik zo weinig kan bespreken met mensen in mijn omgeving, waar ik van binnen nog zo mee bezig ben. Wat jij Teunis goed verwoord. Goed/kwaad. Hel en Hemel, gered worden of verloren gaan. Ik ben nog steeds, ook al kan ik het met mijn verstand wel beredeneren, bang( lees zeer bang) voor de dood. Afgewezen worden. Er niet bijhoren. Het zit diep in mij verankerd.
    Ik ben benieuwd waarom Moslims zo vurig hun Mohammed verdedigen.
    Uit vrijheid of ook om de afwijzing. Humor kan geen kwaad, maar waar moet je heen als het zeer doet en je zou dit willen laten merken. Op facebook, of instagram bijv. Je zou afgebrand worden, want vaak is het zo dat dezelfde mens die jou pijn dacht te moeten doen, zelf niet tegen kritiek kan. Althans...ik heb wat ervaring in die trant. Dus kom ik weer terecht bij mijn motto
    Wat Gij niet wilt dat U geschiedt...doe dit ook een ander niet!

    BeantwoordenVerwijderen