Dat was al duidelijk in De filosoof, de hond en de bruiloft (2021), een boek over een vroege filosofe, Hipparchia. Daarin bezoekt ze nog wel de plaatsen waar Hipparchia geleefd heeft, maar ze is vooral de onderzoekster of misschien de getuige achteraf; ze staat niet meer centraal.
Nog duidelijker is dat in haar nieuwste boek, Wat is goed? Socrates en het belangrijkste. Daarin gaat het over Socrates en zijn zoektocht naar wat een goed leven is. Het boek begint met Barbara Stok in de collegebanken. De docent vertelt dat er volgens Socrates niets beters is voor een mens dan zich elke dag bezig te houden met de vraag wat goed leven is. En daarna duikt ze in het leven van Socrates en hoe hij zoekt naar een antwoord op die vraag.
Niet alleen particulier
Je zou kunnen zeggen dat in haar vroege het leven van Stok centraal staat en dat ze zich daarin afvraagt hoe zijzelf moet leven, hoe ze moet omgaan met haar onhandigheden en alle dingen die haar beletten om het prettig te hebben in het leven en de juiste keuzes te maken. Dat soort strips lazen we graag, omdat ze weliswaar particulier waren, maar het algemene zat ook in het particuliere verborgen. De lezers herkenden veel in de verhalen en de cartoons en die herkenning was troostend: ik ben niet de enige die zich struikelend door het leven begeeft.
Maar nu is het startpunt het leven in het algemeen. Tegelijkertijd is er een duidelijke hoofdpersoon, Socrates, met wie de lezer zich kan identificeren. Socrates krijgt te horen dat het orakel van Delphi heeft gezegd dat er geen wijzer mens is dan Socrates. Daarop gaat de filosoof op zoek naar iemand die nog wijzer is en tegelijkertijd naar het antwoord op de vraag hoe je een goed leven kunt leiden.
De geschiedenis is bekend: het brengt Socrates in de problemen en hij zal als bederver van de jeugd uiteindelijk de gifbeker moeten drinken.
Ook in benarde omstandigheden blijft hij rustig en redenerend. Als zijn vrouw snikt dat hij onterecht ter dood wordt gebracht, vraagt hij haar 'Had je dan liever gehad dat het terecht gebeurde?'
 |
| Gevangenis van Socrates |
Socrates gaat op zoek naar wat een goed leven is en dat doet hij vooral door vragen te stellen en ook weer op de antwoorden door te vragen. Hij steeds op zoek naar de achterliggende gedachten en uiteindelijk naar de kern die hem duidelijk moet maken waar het om draait in het leven.
De beste manier om geluk te vinden is een goed innerlijk kweken en goed handelen in het dagelijks leven. Een goed innerlijk bestaat uit morele kwaliteiten: rechtvaardigheid, wijsheid, gematigdheid, moed en trouw.
Mensen doen dingen omdat ze denken dat het hun beste keus is, maar ze schatten de consequenties van hun keuzes verkeerd in of ze hebben niet genoeg kennis om de juiste keuze te maken. Dat is een positief mensbeeld: uiteindelijk is iedereen op zoek naar het goede.
Wat is goed leven? lijkt me een goede inleiding in het gedachtegoed van Socrates, maar vooral ook in zijn manier van denken. En natuurlijk in zijn leven.
Niet meer alleen een strip
In dit boek laat Stok voor het eerst de strikte stripvorm los. Het is een prozawerk, dat wel verlucht is met veel striptekeningen. In de tekst zijn er stukjes met een blauwe ondergrond waarin Stok nadere uitleg geeft. Ze is ook nog wel aanwezig in sommige tekeningen. Soms spreekt ze Socrates rechtstreeks aan. Maar meestal is ze meer op de achtergrond en krijgt Socrates alle ruimte. Wel in de woorden van Stok natuurlijk.
Ze is inhoudelijk niet over één nacht ijs gegaan. Ze heeft colleges filosofie gevolgd en ze heeft dit boek laten lezen door deskundigen, die haar adviseerden. Aan het eind vermeldt ze de bronnen van wat ze vertelt.
Helderheid
Het is knap dat Stok een niet bij voorbaat gemakkelijk onderwerp zo helder weet te belichten. Ze legt de materie zo uit, dat die heel eenvoudig lijkt, zonder inhoudelijk concessies te doen. Haar manier van schrijven is daarin verwant aan haar manier van tekenen: zich beperken tot het belangrijkste en alleen details geven als die werkelijk iets toevoegen.
Ondanks dat het draait om Socrates en zijn gedachtegoed, merk je uit de manier van vertellen ook de betrokkenheid van de auteur. Die betrokkenheid geldt Socrates en wat hij te melden heeft, maar ook de lezer aan wie ze zo goed mogelijk wil laten zien waarmee ze zich de afgelopen zo intensief heeft beziggehouden.
Dit boek maakt wel nieuwsgierig naar de weg die Stok zal gaan. Hoe goed haar teksten ook zijn, ik hoop niet dat het aandeel van de tekeningen nog verder wordt teruggebracht. Maar misschien is dat om nostalgische redenen: omdat ik zoveel goede herinneringen aan haar strips heb. Ik heb weinig redenen om ontevreden te zijn over het proza van Stok. Wat is goed leven? is een uitstekend boek.
Titel: Wat is goed leven? Socrates en het belangrijkste.
Tekst en tekeningen: Barbara Stok
Uitgever: Nijgh en Van Ditmar
2025, 144 blz. € 22,99 (hardcover)
Eerder schreef ik over ander werk van Barbara Stok:
Hoi Teunis, een mooie bespreking van een geweldig boek! Net als jij hoop ook ik dat Barbara Stok niet van de weg van de strip afgaat. Voor mijn bespreking zie: https://erikleest.blogspot.com/2025/11/barbara-stok-wat-is-goed-leven.html. Groetjes, Erik
BeantwoordenVerwijderen