Iedereen heeft op school gezeten en kan verhalen vertellen over de docenten van toen en hun eigenaardigheden. Daarom is de schoolsituatie bij uitstek geschikt voor een gagstrip: als het goed is, is de herkenbaarheid groot.
In een strip als Elsje komen geregeld schoolsituaties voor, beschreven vanuit Elsje, dus vanuit de leerling. Dat gebeurt ook bij Dokus, de leerling, maar eerlijk gezegd ken ik die strip niet. Een ander bekend stripfiguur is Van Druten, uit Dirkjan, de docent die zo hardhandig met zijn leerlingen omgaat. Daar moet ik altijd erg om lachen.
Uit het verleden
Bij uitgeverij Personalia verscheen het eerste album van Frikken, Weer voor de klas, dat het onderwijs ook vanuit de docenten bekijkt. Het speelt zich allemaal af op een kleinschalige school, zoals je ze tegenwoordig eigenlijk niet meer ziet: zo'n twintig docenten, te oordelen naar het groepsportret achter op het album. De mannen zijn veruit in de meerderheid, er zijn geen teamleiders of conrectoren: een enkele directeur heeft het voor het zeggen. De mannen dragen allemaal een pak of op zijn minst een jasje, behalve natuurlijk de gymleraar.
We hebben hier duidelijk te maken hebben met een strip uit het verleden. Docenten gebruiken niet een smart board of een white board, maar schrijven nog met een krijtje op een groen bord, er zijn nog geen smart phones, de computer zien we voor het eerst op pagina 41 en docenten mogen nog roken in de docentenkamer. Daar zit een pijproker. Wanneer heb ik die voor het laatst gezien? Dat is lang geleden. Laten we zeggen in de tijd dat tv's nog geen plat scherm hadden.
Niet in Nederland
De school staat duidelijk niet in Nederland. Er is bijvoorbeeld nog paasvakantie en er is een warme lunch in de kantine, waar zowel leerlingen als docenten eten. Op school is ook iemand werkzaam die 'inspecteur' genoemd wordt en ook wel 'adviseur'. Dat is een voor mij duistere rol. Hij is in dienst van de school en werkt dus niet bij de Onderwijsinspectie.
Voor iemand van mijn leeftijd zijn er nog wel aardig wat zaken herkenbaar: ik heb het krijtstof nog aan mijn vingers gehad en mijn eerste lessen gaf ik vanaf een podiumpje in het lokaal, zodat ik kon neerkijken op de leerlingen. Maar ik behoor niet tot de belangrijkste doelgroep, vermoed ik.
Voor jongeren zijn veel situaties bevreemdend, maar dat hoeft geen bezwaar te zijn. Vroeger zocht ik in de Sjors vaak eerst de strip Billie Turf op. Die was makkelijk herkenbaar omdat die afgedrukt was op gele pagina's in plaats van op witte. Billie zat op kostschool, waar de leerlingen in uniform rondliepen en op de school waren lijfstraffen aan de orde van de dag. Meester Kwel liet hele dozen vol stokken aanrukken om Billie een pak slaag te kunnen geven. Dat waren voor mij situaties die ver stonden van hoe het eraan toe ging op mijn eigen lagere school. Toch heeft dat mijn leesplezier niet in de weg gestaan.
Belegen
Wellicht dat jongeren Frikken nu ook als een soort historische strip lezen. Wel vraag ik me af of de grappen sterk genoeg zijn. Eerlijk gezegd vond ik die nogal belegen. Zo'n beetje alle clichés komen wel langs: docenten die geen zin hebben in hun werk, die moeite hebben met de orde, die niet op de hoogte zijn van de wereld waarin de leerlingen leven, die het niet zo op de inspectie hebben, die het alleen maar over het onderwijs kunnen hebben.
Je hebt de clichés natuurlijk nodig, maar je moet er wel een leuke draai aan kunnen geven en dat is in deze strip bijna nooit het geval. Ik heb het idee dat steeds de meest voor de hand liggende grappen gemaakt worden en die kan iedere lezer zelf wel bedenken. De grappen zijn ook nogal braaf. Nergens zit er echt venijn, nergens wordt de satire scherp. Je kunt er een beetje om glimlachen, soms, en andere keren haal je je schouders erover op.
Het seksisme dat van tijd tot tijd de kop opsteekt doet vreemd aan. Het onderwijs is in de tijd van Frikken nog duidelijk een mannenwereld en vrouwen zijn aantrekkelijk of het zijn bitches. De nieuwe vrouwelijke collega wordt door de mannen gekleineerd, een docent kan een opmerking maken over wat hij de 'rondingen' van een vrouwelijke collega noemt en blijkbaar is dat allemaal gewoon. Gelukkig zijn de tijden veranderd, maar niet in Frikken.
Tekeningen
De scenarist van Frikken is Erroc (Gilles Corre) en hij is dus verantwoordelijk voor de grappen. De tekeningen zijn Pica (Pierre Tranchand) en die zijn heel aardig. Je moet de stijl zoeken in de hoek van wat ik maar de Robbedoesstrips noem. Goedmoedige figuurtjes, vriendelijke tekeningen. Soms moest ik een beetje denken aan Berck (Sammy, Lowietje), maar ik weet niet of dat terecht is. Ik voel me op dat gebied geen kenner.
Op mij komt Frikken over als een gedateerde strip, die niet echt leuk is. Maar wellicht leid ik aan hetzelfde euvel als sommige docenten in de strip en kan ik op mijn leeftijd lastig aanvoelen wat kinderen graag lezen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten