Dit jaar won Wasco de Stripschapprijs, die zeker prestige heeft, al zou je ook wensen dat er een behoorlijk bedrag aan vastzat. Het is in ieder geval een mooi rijtje namen, waarvan Wasco voorlopig de laatste is.
Zijn officiële oeuvre is niet zo heel erg uitgebreid. Het Tuitel Complex besprak ik hier. Veel van zijn vroege werk kwam uit in eigen beheer. Maar nu is er een degelijk boek, ruim driehonderd bladzijden dik: Alles leeft. Het zijn elf stripverhalen (al is 'verhalen' niet in alle gevallen helemaal het goede woord) plus een uitleiding. De strips zijn zogeheten 24 hours comics: een groep striptekenaars gaat aan het werk en elk van hen maakt in een etmaal een strip.
In de uitleiding legt Wasco uit hoe het bij hem werkt: beginnen met tekenen en dan bedenken waar het heen moet. Terwijl je de eerste pagina tekent, verzin je het vervolg. Bij elke strip staat het jaartal van ontstaan (de oudste is van 2006) en de plaats waar de stripmaker aan het tekenen was.
Vast stramien
Bij de vroege verhalen ligt de bladverdeling vast: acht even grote tekeningen op een pagina, zonder 'gootjes' tussen de tekeningen, waarbij soms een tekening twee keer zoveel ruimte inneemt. Zo'n vast stramien stuurt mede het verhaal, zoals het rijm een gedicht stuurt. Juist door een zekere beperking (je hebt als tekenaar niet meer alle vrijheid) moeten er oplossingen gezocht worden waar je anders niet op gekomen zou zijn.
Zijn alle verhalen goed? Nee. Tenminste, niet als je de context niet kent. Maar die kennen we wel en dan zien we hoe de schrijver aan het verhaal gewerkt heeft, hoe hij moest zorgen voor een verhaallijn of voor verschillende verhaallijnen en hoe dat uiteindelijk ook nog bij slot moet uitkomen. Dat is ongemeen interessant: tijdens het lezen volg je het scheppingsproces, alsof je, met jaren vertraging, toeschouwer bent bij een soort action drawing.
In wat ik de 'uitleiding' heb genoemd, kijkt Wasco terug op elk van de verhalen. Doordat er afstand in de tijd is, kan hij goed beschouwen waarmee hij indertijd bezig is geweest. Ook geeft hij extra informatie. Zo overleed zijn jongste zusje in 2008, vlak voor de 24 Hour Comic Book Challenge. Hij schrijft daarover: 'Ik geloof dat alle volgende verhalen hier een klap van hebben meegekregen.'
Chronologie
In 2009, bij het verhaal 'Wolken' gooit Wasco voor het eerst de volgorde wat door elkaar, waardoor de chronologie niet meer leidend wordt bij het vertellen. Het is een van de betere verhalen uit Alles leeft geworden. Over het algemeen gaat het bij Wasco juist niet om een lineaire vertelling. In een groot deel van zijn werk speelt hij met tijd en ruimte en probeert hij die op een andere manier te gebruiken dan in een doorsnee strip. Het gevolg is altijd dat je het verhaal met extra aandacht leest, omdat je het idee hebt dat het verhaal 'gebeurt', in plaats van dat je het leest.
In verschillende verhalen wordt het tekenen gethematiseerd: een figuurtje is dan aan het tekenen, maar het gaat niet om wat het tekent, maar dat het tekent. Het tekenen lijkt een magische handeling die iets anders moet bewerkstelligen, zonder dat je kunt beredeneren hoe dat dan werkt.
Door alle verhalen zijn er constanten: enkele personages komen terug (figuurtje, hond, pinguïn, koffiekopjes, koffiekan. Dat brengt ook eenheid aan in het boek, over de grenzen van het verhaal heen.
Meer dan een verhaal vertellen
Eerder schreef ik dat niet alle verhalen goed zijn, maar eigenlijk gaat het daar niet om. Ze zijn altijd interessant, omdat Wasco altijd meer wil dan een verhaal vertellen. Misschien ga ik te ver als ik zeg dat het proces belangrijker is dan het resultaat, maar die gedachte komt wel soms bij me op. Ik heb het idee dat hij juist niet een verhaal wil vertellen, maar het uit elkaar halen, eraan schroeven, ermee schuiven, en in het hoofd van de lezer wordt er meegeschroefd en meegeschoven.
Totdat niets meer vaststaat. Niet voor niets heet het boek Alles leeft. Tenminste als het aangeraakt wordt door de tekenaar die er leven in blaast en dan kan een pinguïn net zo goed een gesprek voeren als een koffiekopje. En ook dit boek leeft natuurlijk: het praat tegen ons als we het lezen en het wurmt zich onze gedachten. Je kunt het van voren naar achteren lezen, maar als het dichtslaat, heb je het niet uit. Dat soort verhalen, dat soort boeken maakt Wasco niet.
Heb het boek nu ook enkele weken in de kast staan maar omdat het zo dik is, vind ik het moeilijk om er in te gaan beginnen. Wel heb ik een van de verhalen als in een losse uitgave (The Spire) en daar heb ik wel heel erg van genoten.
BeantwoordenVerwijderenStrips kan ik het niet meer noemen, voor mij is het kunst.