In het landschap van de strip zijn verschillende heuvels te ontwaren en ook een aantal bergen: markeringspunten voor wie zich wil oriënteren. Een van die bergen is Moebius, die we ook kennen als Jean Giraud (Blueberry!) en Gyr.
Onder de naam Moebius tekende hij zijn science-fictionwerk, zoals ik het maar voor het gemak noem, maar het oeuvre is breder. Wat Giraud als Moebius tekent, is vrijer, minder gehoorzamend aan conventies, onderzoekender. Dat blijkt goed uit de verzameling korte verhalen Shortcuts, een omvangrijk album (128 bladzijden), met verhalen in zwartwit.
Vrije geest
De bundel is divers van thematiek en tekenstijl, maar in alle verhalen zie je de grillige fantasie en de vrije geest van de maker. Bij de meeste verhalen geeft Moebius in het nawoord enige context. In het voorwoord schrijft Dick Matena over zijn bewondering en geeft hij een voorbeeld van invloed op zijn eigen werk. Ook voert hij ons mee naar de tijd van ontstaan en laat hij ons beseffen hoe revolutionair het werk was toen het uitkwam. De meeste verhalen dateren uit de jaren zeventig.Intussen zijn we decennia verder en een hedendaagse lezer leest de verhalen met hedendaagse ogen; hij heeft immers geen andere. Ook als hedendaags werk laten de verhalen zich nog steeds goed lezen. Technisch is het tekenwerk uitstekend. In het ene verhaal trekt dat meer de aandacht dan in het andere.
 |
| Verwijzingen in de tekst naar Roodbaard en kapitein Haddock |
 |
| Rembrandt - De anatomische les van Dr. Deijman (detail) |
Scenario's
De scenario's lijken soms doordacht ('Het artefact'), maar vaker nogal associatief: het verhaal moet dan zichzelf sturen, een principe dat ook surrealisten al huldigden. Dat betekent dat de ontwikkelingen verrassend kunnen zijn, maar het levert ook verhalen op die nergens heen lijken te gaan. De echte liefhebbers zullen zeggen dat het niet gaat om een plot, maar dat het verhaal moet 'gebeuren' op het moment dat je het leest en dat de leeservaring belangrijker is dan het afstandelijke oordeel.Dat mag zo zijn, maar het zorgt er ook voor dat ik in sommige verhalen als lezer wat op een afstandje blijf. Moebius zag overigens zelf ook de tekortkomingen van enkele verhalen. Dat vertelt hij helder in het nawoord.
Vervreemding
Soms lijkt Moebius erg te spelen op de vervreemding, door veel nieuwe woorden te gebruiken, die moeten verwijzen naar voorwerpen of plaatsen die de lezer ook onbekend zijn: atoombretzel, panils, pavachus, lippons, x-modinepillen, het osk-bergam-stadium. Dat dreigt soms een maniertje te worden. |
| Sommige beeldelementen doen denken aan Robert Crumb |
Een hoogtepunt is 'Absoluten Isolamenta', een verhaal zonder tekst, dat gaat over iemand die valt. Aan de ene kant heeft het een strakke vertellijn, die van de valbeweging, en aan de andere kant geeft het onderwerp de tekenaar de vrijheid om zijn invallen te volgen: de hoofdpersoon valt door allerlei verschillende werelden. Pas aan het eind zie je de impact van de val.
Humor
Meer dan gebruikelijk is er humor te vinden in deze verhalen. Het kan ook zijn dat ik er in deze bundeling meer oog voor heb dan in voorgaande albums. Maar bij Moebius is de lol nooit het doel. In 'Een ware nachtmerrie' wil een groepje mensen iemand met een migratieachtergrond van de fiets rijden. Dat mislukt en de ontwikkelingen zijn hilarisch. Tegelijkertijd is het een serieus verhaal over racisme, waarin Moebius zich zowel inleeft in slachtoffer als dader.Shortcuts is, net als de andere Moebiusalbums van Sherpa, weer prachtig uitgegeven: gebonden, groot formaat. Het formaat nodigt uit tot nauwkeurig kijken en daar worden strips gewoonlijk beter van. Ik ben niet een uitgesproken fan van het werk van Moebius, maar dit album heb ik toch met aandacht en bij verschillende verhalen met bewondering gelezen.
Titel: Shortcuts
Tekst en tekeningen: Moebius
Uitgever: Sherpa
Haarlem 2019; 128 blz. gebonden € 49,95.
Zie ook wat ik schreef over:
Arzach/Majoor Fataal - De man van Ciguri
Edena
Geen opmerkingen:
Een reactie posten