Zomerhuis met zwembad (Herman Koch)

Weer een oude recensie die ik hier nog niet heb laten lezen. Ooit gepubliceerd in het Nederlands Dagblad.

Een dokter is ook maar een mens

Sinds Het diner is Herman Koch een auteur voor het grote publiek geworden. Het lijkt erop dat de auteur zich dat net iets te veel bewust is geweest toen hij Zomerhuis met zwembad schreef.

Herman Koch was al jarenlang een auteur die mooie boeken schreef als Red ons, Maria Montanelli en Denken aan Bruce Kennedy, toen hij overstapte naar een andere uitgever, die op een andere manier de publiciteit zocht. Het gevolg was een daverend succes voor Het diner.

Het boek heeft ongetwijfeld een lichte kant: de sneren naar de restaurantwereld, waarmee veel lezers zich geamuseerd zullen hebben. Maar er is ook een ernstiger ondertoon in het verhaal van twee paar ouders wier kinderen ver over de schreef zijn gegaan. Wat doe je dan? Kies je voor het recht of voor je kind? Of kies je voor je kind doordat je voor het recht kiest?

Ook in Zomerhuis met zwembad komt zo’n dilemma voor: een arts wordt ervan verdacht dat hij de dood van een patiënt veroorzaakt heeft. Niet door nalatigheid of door een verkeerde beoordeling, maar misschien wel met opzet. Moet je als arts altijd gewoon goed je beroep uitoefenen of is het soms begrijpelijk dat je woede je handelen bepaalt en niet je professionaliteit?

Koch is iemand die prima een plot in elkaar kan schroeven en mij past dan ook enige terughoudendheid in het weergeven van de inhoud. Aan het eind van het boek is in ieder geval duidelijk wat de arts gedaan heeft bij zijn patiënt Ralph Meier en waarom.

We leven met de arts Marc Schlosser mee, volgen zijn gedachtegang en proberen hem ook gevoelsmatig te volgen. Maar minder dan in Het diner vragen we ons af wat wij in een dergelijke situatie zouden doen. Waarschijnlijk doordat de arts zich dat ook nauwelijks afvraagt. Hij doet gewoon wat hij meent te moeten doen. Van een moreel dilemma lijkt eigenlijk geen sprake.

Veel meer dan een boek dat prikt in de gezapigheid van de lezer is Zomerhuis met zwembad een spannend boek dat vooral ook niet veel meer lijkt te willen zijn dan dat. Een boek waarin je wel door moet lezen, omdat je nu eenmaal wilt weten wat er gebeurd is aan het strand op de avond waarom het allemaal draait, de avond van het vuurwerk. Maar als je dat weet, heb je het boek ook wel uit.

Zomerhuis met zwembad houdt de drempel laag, misschien wel omdat de auteur zich aldoor ervan bewust geweest is dat het de bedoeling is dat honderdduizenden zonder struikelen over die drempel moeten kunnen stappen.

Ook dan kun je nog best zeggen dat deze roman knap in elkaar zit, dat je het boek met plezier gelezen hebt, dat Koch goed kan schrijven. Ik heb absoluut geen bezwaar tegen het spannende of tegen het amuserende en vind dat een kwaliteit van het boek, maar wel mis ik wat. Iets wat meer is dan een verhaal, iets wat mij aan het denken zet over het boek en misschien wel over mezelf. Dat gebeurt niet in Zomerhuis met zwembad.

Misschien komt dat doordat de personages allemaal toch net te ver van me af staan. Ze doen me denken aan een stripverhaal dat er op het eerste gezicht realistisch uitziet, maar waarbij de karikatuur altijd op de loer ligt.

Net als Het diner, heeft deze roman zijn satirische kanten. Vooral in het begin, als de hoofdpersoon duidelijk laat merken hoe verveeld hij is door al die kwaaltjes van zijn interessante patiënten: ‘Ik plaats de stethoscoop op hun borst, en daarna op hun rug. Even diep ademhalen, zeg ik. Rustig uitademen. Ik luister niet echt. Ik probeer althans niet echt te luisteren. Vanbinnen klinken alle menselijke lichamen hetzelfde.’

Verder herkennen we uit het vorige boek wat de band met hun kind met ouders kan doen en uit Red ons, Maria Montanelli de overgevoeligheid voor het gepruts aan ogen. De een zal zeggen dat Koch zijn eigen werk herkauwt, maar je kunt ook zeggen dat hij zichzelf trouw blijft.

Wie Zomerhuis met zwembad dichtslaat, zal moeten erkennen dat het boek goed in elkaar zit en zo’n boek is altijd welkom in de literatuur. Maar stiekem had ik wat meer verwacht.

Dat is wat ik indertijd schreef. Nu ik het herlezen heb, snap ik dat ik, terecht of niet, nooit begonnen ben aan Geachte heer M. Ik heb het idee dat dat boek minder verkocht is dan de twee ervoor. In ieder geval wordt het minder gelezen door leerlingen. Ik kom het eigenlijk nooit tegen op boekenlijsten.