woensdag 15 maart 2023

De eerlijke vinder (Lize Spit)

 

Eind jaren negentig, een dorpje in Vlaanderen. Daar vestigt zich een Albanees gezin, dat gevlucht is uit Kosovo. Het zijn de Ibrahimi's, acht kinderen, met hun ouders en ze hebben veel meegemaakt. Een van de kinderen, Tristan, komt in de klas bij Jimmy, die de hoofdpersoon is van het Boekenweekgeschenk, De eerlijke vinder, geschreven door Lize Spit.

Jimmy is een bijzondere jongen. Hij doet het goed op school en hij is een verwoed verzamelaar van flippo's. Hij hoort niet bij een groepje. Misschien heeft dat te maken met zijn vader, die vertrokken is. Vader was verzekeraar, maar is failliet gegaan. Hij is er met het geld van anderen vandoor

Tristan en Jimmy worden vrienden. Jimmy komt geregeld in Klein Kosovo, zoals het huis van de vluchtelingen genoemd wordt. Hij maakt werk van de taallessen die hij aan Tristan en de rest van het gezin geeft. Uiteindelijk zal die vriendschap aardig op de proef gesteld worden. 

Strenge regels

Jimmy is streng voor zichzelf. Hij koopt zo veel mogelijk zakken chips, om zijn verzameling compleet te krijgen, maar daarbij moet hij altijd eerlijk zijn. Geld vinden is geen probleem, maar stelen mag niet. Hij fietst een route waarbij hij geld denkt te kunnen vinden en dan mag hij onder geen beding van zijn route afwijken. Ook heeft hij geleerd geduld te hebben: 'Haast was nooit goed, het was na oneerlijkheid de grootste valkuil voor een verzamelaar.'

Jimmy wil een wereldberoemde verzamelaar worden en hij neemt het verzamelen heel serieus. Hij heeft dat ook nodig, zeker sinds zijn vader weg is. Die laat niets meer van zich horen. Jimmy heeft zijn rapport al een tijd naast zijn telefoon liggen, om meteen zijn goede cijfers door te kunnen geven als vader zou bellen. Maar die belt niet. 

Hoezeer hij het verzamelen nodig heeft, merkt hij als hij bij Tristan thuis is: 

De Ibrahimi's waren een volledige verzameling op zich. Hij kon zich plots voorstellen waarom sommige mensen niet geïnteresseerd waren in het vullen van mappen.

Ontroerend

Jimmy is ontroerend in het fanate dat hij in alles heeft. Daardoor moet hij haast wel teleurgesteld worden. Zo speelt hij alle leerstof door aan Tristan, maar die vertelt hem niet wat hij leert van meneer Pieters, die van Tristan een goede zwemmer heeft gemaakt. Het is niet direct een verwijt, maar de gedachte komt toch op in Jimmy. 

Hij is loyaal aan Tristan en eigenlijk zou hij wel een club willen vormen met Tristan en diens oudere zus. 

Ze zouden heel veel dingen doen, maar bovenal zouden ze eerlijk zijn, ze zouden nooit failliet gaan en er nooit vandoor gaan met andermans geld. 

En hij zou ergens bij horen, natuurlijk. 

Tijdsbeeld

In al zijn beknoptheid is De eerlijke vinder een prachtig boekje. Het geeft een mooi tijdsbeeld (vluchtelingen uit Kosovo, flippo's), een beeld van een complexe hoofdpersoon en de plot zit knap in elkaar. Aan het eind merk je hoe veel details alles stiekem vooruitwijzen. De thematiek is ook actueel, nu iedereen wel van dichtbij of van iets verder af te maken heeft gehad met vluchtelingen. De trauma's die ze met zich meedragen weet Spit goed op te roepen. 

Daarbij houdt ze het tempo hoog, zoals ook in haar vorige boeken. Haar formulering is nauwkeurig en steeds weer zijn er verrassende beelden. Een voorbeeld:

Jimmy hoefde niet na te denken over een vraag, een hele rij vragen zat in hem klaar, als Mentos in een rolletje, hij kon ze er een voor een uit drukken.

Het enige wat mij even deed fronsen was hoe goed het gezin al na een jaar Nederlands spreekt. In veel passages valt dat niet op, maar wel als iemand een fout maakt en 'hoed' zegt in plaats van 'hoede' of 'bestoven' in plaats van 'bekokstoven'. Zo'n fout wordt altijd door Jimmy gecorrigeerd, maar het zijn geen woorden die nieuwe taalgebruikers zouden overwegen, lijkt me. Maar goed, het zijn kleinigheden. 

Slot


Over het slot van het boekje wil ik verder niet te veel zeggen, om de leespret niet te bederven. Ik moest  wel denken aan Dieperik van Leo Pleysier. Eerder deed Jimmy mij ook wel denken aan Elmer in Werther Nieland, ook iemand die graag een club wilde oprichten en die zijn best deed een goede vriend te zijn. Maar het is makkelijker om sympathie voor Jimmy op te brengen, denk ik. 

De eerlijke vinder is een uitstekend Boekenweekgeschenk: een helder verhaal, toegankelijk voor een breed publiek, maar ook goed geschreven, goed gecomponeerd en lekker om te lezen. Mooi gedaan. 



Eerder schreef ik over andere boeken van Lize Spit:

Zie over de Boekenweek ook:


2 opmerkingen:

  1. Deze reactie is verwijderd door de auteur.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Het leuke vind ik dat er over het einde verschillende interpretaties zijn, iets wat ik tijdens het lezen zelf niet bedacht had.

    BeantwoordenVerwijderen