De Dapperstraat (Knipoog 59)

Bij de Dapperstraat denken veel mensen aan de beroemde dichtregel van J.C. Bloem: 'Domweg gelukkig in de Dapperstraat'. Een lekkere zin, door dat 'domweg' en door de alliteratie op de d-klank. De zin heeft zich zo vastgezet in ons nationale geheugen dat we er gemakkelijk en veel op variëren.

Al eerder signaleerde ik 'Domweg gelukkig in een verzorgingshuis' (hier), 'Domweg gelukkig in de Javastraat' (hier) en 'Domweg eenzaam in de Vuurdoopsteeg' (hier). Maar niet alleen de slotzin is productief in onze taal. Je kunt ook variëren op een andere zin.

Dat heeft Arjen Fortuin gedaan in de NRC van vrijdag 24 februari 2017. Hij bespreekt daarin het boek Masser Brock van Bert Wagendorp en waardeert de roman met twee van de vijf mogelijke ballen. Hij noemt dit boek 'een overvolle roman'. Wagendorp had meer moeten schrappen, vindt Fortuin.

Masser Brock heeft de journalistiek als onderwerp en de dilemma's waarmee journalisten te maken krijgen. Fortuin:

De waarheid is weliswaar heilig in de journalistiek, maar in hoeverre is die waarheid te kennen? Kan een journalist genoegen nemen met een deel van de waarheid? Hoe verdedigt een journalist zich tegen leugens of tegen manipulaties die hem een bepaald deel van de waarheid naar voren willen laten schuiven? Hoe functioneert een waarheidszoekende journalist in een wereld die vooral geïnteresseerd lijkt in amusement? En: is de waarheid inderdaad heilig of zijn er omstandigheden waarin de wereld beter af is door de waarheid niet te openbaren?

Boven zijn recensie zette Fortuin de kop 'Wat is waarheid nog in dit land?' We zijn weer bij Bloem:

Natuur is voor tevredenen of legen.
En dan: wat is natuur nog in dit land?
Een stukje bos ter grootte van een krant,
Een heuvel met wat villaatjes ertegen.

Bloem kiest in 'De Dapperstraat' niet voor de natuur, die toch maar weinig voorstelt, maar voor de stad. Je moet niet te veel van het leven verwachten verwachten en misschien dat het dan ineens zijn wonderen prijsgeeft, zodat je, 'verregend, op een miezerigen morgen' je ineens domweg gelukkig voelt.

Fortuin is niet de eerste die knipoogt naar 'En dan: wat is natuur nog in dit land?' In het sleepnet van de zoekmachine vond ik nog: 'En wat is literatuur nog in dit land? (hier); 'Wat is kritiek nog in dit land? (hier); 'Wat is Nederlands nog in dit land? (hier); 'Maar ja, wat is cultuur nog in dit land?' (hier); 'En dan: wat is landbouw nog in dit land?' (hier). En heel vaak wordt letterlijk de zin van Bloem geciteerd. 

Bloem leeft. In ieder geval leeft zijn gedicht 'De Dapperstraat' nog. Er zal nog vaak naar geknipoogd worden.