Sommige dingen zijn er voor mijn gevoel altijd al geweest. Je kunt je dan niet meer voorstellen of herinneren dat het er niet is of was. Zo vergaat het mij bij de strip Arman & Ilva van Lo Hartog van Banda (scenario) en Thé Tjong Khing (tekeningen). Uitgeverij Sherpa is bezig met een mooie heruitgave en al bladerend herkende ik de manier van tekenen en het verhaal. Maar wanneer heb ik 'Het bevroren verleden' dan gelezen? Dat weet ik dan weer niet.
Thé Tjong Khing ken ik in ieder geval als illustrator van kinderboeken, ook alweer van jaren geleden, toen ik nog veel vaker kinder- en jeugdboeken las. Maar Khing (geboren in 1933) gaat ook al een hele tijd mee.
Arman & Ilva is een science-fictionstrip. Dat heeft niet speciaal mijn belangstelling, maar ik ga een dergelijke strip zeker niet uit de weg. Op het eerste plaatje stappen de hoofdpersonen uit hun ruimtevaartuig, dat op de aarde staat als een slak. Ilva drukt op een soort afstandsbediening, waarna een opblaasbare woning zich ontvouwt.
Je merkt meteen dat je te maken hebt met een strip uit het verleden: het snoertje aan de afstandsbediening, de antenne die nodig is. Toch staat dat het lezen niet in de weg. Blijkbaar heeft het verhaal iets wat uitstijgt boven de tijdgebondenheid.
Als Arman water haalt, ziet Ilva voor een raam van het huis een vrouw. De vrouw heeft hulp nodig en maakt een verwarde indruk. Dat geeft het verhaal gang. Je wilt weten waar de vrouw vandaan komt en waarom ze hulp nodig heeft. Arman & Ilva gaan op onderzoek uit en je merkt al gauw dat ze gevaar lopen. Een reden te meer om in het verhaal te kruipen en mee te gaan met de gebeurtenissen.
Het scenario is van Lo Hartog van Banda, die eigenlijk geen introductie behoeft. Als kind heb ik verschillende strips van zijn hand gelezen, zoals Baron van Tast (die ik altijd heel grappig vond), en Arad en Maya. Die laatste strip is een beetje te vergelijken met Arman & Ilva. Ook een duo, man en vrouw, ook in een wereld van ruimteschepen. Maar Arad en Maya is luchtiger. Wel spannend soms, maar minder dreigend. Nooit heb je het gevoel dat het werkelijk mis kan gaan.
Het verhaal gaat je bij Arman & Ilva dus dichter op de huid zitten. Misschien komt dat ook doordat Khing realistischer tekent dan Jan Steeman
Thé Tjong Khing is een geweldig tekenaar. Deze strip is in zwart-wit. Mijn kinderen vinden dat een bezwaar, maar ik heb vroeger altijd met plezier strips als Kraaienhove en Professor Breinbreier gelezen, om nog maar te zwijgen over westerns als Kid Colt en Rawhide Kid. Khing heeft een vrij 'open' manier van tekenen. Weinig arceringen, geen grote schaduwvlakken. Natuurlijk let hij wel op de afwisseling van licht en donker. Daarom loopt er ook een man rond in een gestreept kostuum en een vrouw in een zwarte jurk. En de scènes die bij nacht spelen, zijn natuurlijk donker.
Dat is allemaal functioneel. Zwarte vlakken en donkere scènes kunnen gebruikt worden om het dramatische extra aan te zetten. Dat soort effectbejag heeft Khing niet nodig. In die zin is hij sober. Ook sober zijn de decors. Khing legt graag de nadruk op de personen. Als hij wat meer inzoomt op de gezichten, valt de achtergrond vaak weg.
Lijnen zijn bij Khing altijd soepel en de personen bewegen zich altijd natuurlijk. Kijk maar eens naar het overhemd dat Arman al lopend dichtknoopt, waaraan de haast is te zien waarmee hij op zoek gaat naar Ilva. Gokje: Khing is geen roker. De manier waarop een van de personages (ook op de voorkant van het album) een sigaret vasthoudt, klopt wel, maar is niet 'gevoeld'. Maar bij de meeste plaatjes denk ik: Lekker getekend.
Dat Khing kritisch is op zijn tekeningen is, blijkt ook bij deze heruitgave. Enkele tekeningen heeft hij aangepast, omdat hij er niet meer tevreden over was. Dat schrijft Mat Schifferstein in het dossier dat na het stripverhaal is opgenomen. We kunnen daarin de oude en de nieuwe plaatjes naast elkaar zien.
Dat dossier is gebaseerd op een gesprek met Thé Tjong Khing en er staan leuke wetenswaardigheden in. Twee personages zijn bijvoorbeeld gemodelleerd naar mensen die we kennen uit de film: Jim Backus en Sharon Tate.
Helemaal achter in het boek is nog een dossier opgenomen: 'Een jeugd in de tropen', geschreven door Rudy Vrooman, ook weer op basis van een gesprek met de oude meester. Het dossier geeft een autobiografische schets van Thé Tjong Khing, met daarbij een schat aan foto's. Vertederend is een foto van de jonge Khing in een konijnenpak. Hij speelt mee in het toneelstuk Sneeuwwitje.
Uitgeverij Sherpa staat bekend om het heruitgeven van klassiekers. Denk maar aan de mooie Roodbaardserie. Blijkbaar heeft Arman & Ilva intussen ook die status en dat is mooi. Voor de oudere generatie is het als de ontmoeting met een oude kennis en de jongere generatie kan nu eindelijk kennismaken met een strip die anders minder gemakkelijk te vinden zou zijn.
Titel: Arman & Ilva, Het bevroren verleden
Scenario: Lo Hartog van Banda
Tekeningen: Thé Tjong Khing
Uitgever: Sherpa,
Haarlem, 2015; hardcover, 80 blz. € 24,95
Geen opmerkingen:
Een reactie posten