Brammetje Bram is de scheepsjongen op De Zeemadelief, het schip van de kaper Knevel de Killer. De tekenaar van zijn avonturen is Eddy Ryssack, die soms ook een scenario schreef. Bij uitgeverij Arboris verschijnt De complete Brammetje Bram, waarvan dit jaar het vierde deel uitkwam: Kapers en kletskousen. Zo'n titel allitereert lekker, net als die van de vorige twee delen, al is niet helemaal duidelijk wie die kletskousen zijn.
Dit vierde deel bevat elf korte verhalen. Als in 1975 Sjors en Pep samen Eppo worden, worden er geen lange verhalen van Brammetje Bram meer geplaatst. Eddy Ryssack blijft wel meewerken aan het nieuwe blad: hij gaat de strip Opa verzorgen.
Zack
Ryssack krijgt het aanbod om te publiceren in het Duitse stripblad Zack en in de bijbehorende Zack Pockets. Daar gaat hij graag op in. Maar zo'n pocket heeft een ander formaat en maar de helft van de bladzijden is ingekleurd. Dat betekent dat er veel moeite gedaan moest worden om voor deze integrale heruitgave die verhalen om te werken tot het normale albumformaat en om ze voor een deel in te kleuren.
Dat is gelukt, en best goed over het algemeen. Sommige pagina's van het verhaal 'Heibel à la carte' zijn wel wat minder, voor zover ik dat kan beoordelen. Het lijntje is wat ielig, zodat de personages minder afsteken tegen de achtergrond en op sommige bladzijden is het oranje nog wel erg nadrukkelijk aanwezig, wat wellicht te maken heeft met het feit dat in de pockets om de andere pagina slechts een enkele, oranjeachtige steunkleur werd gebruikt.
In de laatste verhalen draagt Marius ineens een groene trui (met bijpassend mutsje). Als je de verhalen doorbladert, zie je dat Knevels broek en blouse (is dat het goede woord?) soms dezelfde kleur hebben, soms niet en de haren van Bloody Mary zijn grijs geworden. Het is allemaal niet heel erg storend, maar het valt wel op.
Zie ginds...
Het is mooi dat de oude verhalen opnieuw beschikbaar zijn, maar ook dat de context duidelijk gemaakt wordt. 'Zie ginds komt de zeilschuit' is een kort sinterklaasverhaal dat zowel in het Nederlands als het Duits verschenen is. Maar voor het Duitse publiek behoefde de Nederlandse traditie wel enige uitleg. Daardoor is die versie van het verhaal langer. In deze uitgave staan beide versies, waarbij de Duitse op half formaat is afgedrukt. Dat is een leuk extraatje. In Duitsland heet Brammetje Bram trouwens Pittje Pit.
Brammetje op de brug
Kapers en kletskousen begint met een sterk en hilarisch verhaal, 'Brammetje op de brug': Brammetje denkt Knevel wel te kunnen vervangen, maar de bemanning maakt het hem erg moeilijk. Uiteindelijk kan Brammetje wraak nemen. Niet alle verhalen hebben hetzelfde niveau, maar ze kunnen eigenlijk nog best mee. Ze blijven grappig, ze houden je aandacht nog steeds vast en je kunt er dus genoeglijke uren mee beleven.
De lengte van de verhalen varieert van zes tot zestien bladzijden. In een lang verhaal kun je de verhaallijn wat meer compliceren, wat prettig is, maar in een kort verhaal moet je geconcentreerd een bepaald probleem binnen een beperkt aantal bladzijden uitwerken. Dat vereist toch een iets andere manier van vertellen. In deze verhalen lukt dat steeds goed.
Brammetje is degene met wie de lezer zich het meest identificeert en hij speelt in veel verhalen een cruciale rol. In 'Opgeruimd staat netjes' is hij degene die de bemanning aanzet om eens letterlijk schoon schip te maken, in 'Knevel als landrot' ontmaskert hij een valsspeler die Knevel zijn geld en zelfs zijn schip afgetroggeld heeft en in 'De gifkikker van de gouverneur' dwingt hij de bemanning om een drenkeling aan boord te houden: 'Als jullie 'm ook maar een haar krenken, vlliegen jullie samen met De Zeeemadelief de lucht in!'
Running gag
Al in eerdere recensies wees ik op de gemoedelijke sfeer in de strip, die de verhalen ook voor een jong publiek geschikt maakt. Er wordt wel geknokt, maar er vloeit geen bloed en er vallen geen doden. De verteltrant is luchtig, de humor is nooit ver weg. Een running gag is het begin van verschillende verhalen, als er uit het kraaiennest iets is waargenomen. Onder invloed van drank wordt de boodschap steeds verhaspeld: zand in licht, zicht in land, lind in zacht, zland in jicht, skip in zjicht. Mogelijk was dat in eerdere verhalen ook al het geval, maar het valt me nu pas op.
Aan elk verhaal gaat een donkerrode pagina vooraf met een afbeelding van een cover en informatie over eerdere publicatie. De kleine zwarte lettertjes zijn voor mijn oude ogen wel wat lastig te lezen op een zo donkere ondergrond.
De verhalen stammen uit de jaren zeventig en dat was een andere tijd. In het sinterklaasverhaal zijn de zwarte pieten nog prominent aanwezig. Voor in deze uitgave is er dan ook een verhelderende opmerking opgenomen:
De verhalen in deze bundeling zijn circa vijftig jaar oud en weerspiegelen de opinies en inzichten van die tijd, toen het gebruik van stereotypen in jeugdbladen nog geen punt van discussie was.
Het is een soortgelijke opmerking als die voor in de heruitgave van Kapitein Rob. Zo hoort het ook, vind ik. Als je zaken weglaat omdat ze tegenwoordig gevoelig liggen, vervals je de geschiedenis. Tegelijk laat je merken dat je begrijpt dat mensen zich eraan storen.
Dossier
Natuurlijk is weer een dossier, door Wouter Adriaensen, deze keer over de scenaristen Piet Hein Broenland van Beuningen en Michel Noirret, twee boeiende figuren. Broenland wordt door Dick Matena een soort oplichter genoemd. Hij stond namelijk op de lijst van Interpol en heeft vijf jaar in Marseille in de gevangenis gezeten. Maar hij heeft ook de scenario's geleverd voor het eerste avontuur van Lowietje, voor een aantal gags van Kobus en Kachelmans en samen met Eddy Ryssack maakte hij een kort verhaal voor het kerstnummer van Sjors (1973) en dat verhaal staat afgedrukt in het dossier.
Ook Michel Noirret was een kleurrijke figuur: hij publiceerde een roman, nam als chansonnier verschillende platen op en schreef scenario's voor Giraud en Jean-Claude Mézières. Met Ryssack maakte hij, behalve avonturen van Brammetje Bram ook 'De dolle douanier', een verhaal met de schmaks. Ook daarvan staan enkele pagina's in het dossier.
Verder in het dossier ook nog een Brammetje-Bramwedstrijd en een heuse mobile. Wie zou die vroeger in elkaar geknutseld hebben? Dat zijn leuke extraatjes die je nergens anders vindt.
Deel 4 is weer een mooie verzameling geworden, met verhalen die het verdienen om aan de vergetelheid ontrukt te worden. Je krijgt steeds beter een beeld van de productiviteit van Ryssack. En van zijn lekkere manier van tekenen: veel beweging in de afbeeldingen en makkelijk leesbare expressie in de gezichten. Het is mooi dat al die verhalen bij elkaar geveegd zijn en nu weer beschikbaar zijn, mogelijk ook voor een nieuw lezerspubliek.
 |
| Het begin van het dossier, met een foto van Dick Matena en Piet Hein Broenland |
Geen opmerkingen:
Een reactie posten