De zomer hou je ook niet tegen (Dimitri Verhulst)

Van Dimitri Verhulst heb ik vier boeken gelezen. Wat ik over zijn werk beweer, kan dus alleen maar gebaseerd zijn op die vier boeken: De helaasheid der dingen, Goverdomse dagen op een godverdomse bol, De laatkomer en het boekenweekgeschenk dat ik zojuist gelezen heb, De zomer hou je ook niet tegen.

Wat aan al die boeken opvalt, is de toon. Bij het vorige boek noemde ik een man die naast je aan de bar zit. Hij heeft wat gedronken, zodat hij wat smeuïger kan vertellen en wat minder genuanceerd hoeft te zijn. Er is een zekere ruwheid, die tegelijkertijd duidt op een zekere vertrouwelijkheid. 

In dit boekenweekgeschenk is Pierre aan het woord, die op stap is met Sonny, een zwakbegaafde jongen. Op de eerste bladzijde wordt daarover gezegd:

En een vegetatieve imbeciel? Nou ja, het etiket dat dit maaksel van een schelere Schepper bij dezen kreeg opgekleefd zou wellicht niet het meest wetenschappelijk correcte zijn. Zo er al een term voor dat bijzondere geval was. Behalve zo nu en dan een spastische snok met zijn hoofd of zijn krakkemikkige arm zat er weinig beweging in die jongen.

Zo'n beschrijving kun je hard of liefdeloos noemen, maar dat is maar ten dele waar. Natuurlijk vertelt de verteller zo, dat hij de aandacht vasthoudt en dat doet hij in dit geval door het allemaal iets dikker aan te zetten. Hij hoeft zich niet aan te passen aan de conventies. We zijn immers onder elkaar en dan zeg je dat soort dingen. 

Die vertrouwelijkheid is er tussen de verteller en de lezer, maar ook tussen Pierre en Sonny. Het grootste deel van het boek steekt Pierre een verhaal af tegen de jongen. Hij heeft hem ontvoerd uit de inrichting en neemt hem mee naar bergtop in Frankrijk. Daar trakteert hij de jongen op 'een vertelling'. De jongen staat namelijk op het punt om zestien te worden en het verhaal dat Pierre hem vertelt, gaat over het verleden: hoe Pierre Sonny's moeder leerde kennen, hoeveel ze van elkaar hielden, hoe het uiteindelijk afliep. 

Al op de tweede bladzijde krijgen we een eerste verwijzing naar de moeder: 'Vegetatieve imbeciel... Diegene die Pierre de juiste beschaafdere term voor dit geval had kunnen zeggen, was er niet meer.' Het is het geweer van Tsjechov dat al in het eerste bedrijf aan de muur hangt, als het in het derde bedrijf af moet gaan. De afwezige is geïntroduceerd en dus aanwezig. Verderop in het boek zal ze, hoewel nog steeds afwezig, steeds aanweziger worden.

Het verhaal is nauwelijks opmerkelijk, een verhaal zoals zoveel liefdesverhalen. Het gaat niet om wat er gebeurt, maar om hoe het verteld wordt en dat vertellen kan Verhulst wel. Wel kun je je afvragen of het genoeg is, een aansprekende toon, een prettige verteltrant. In Godverdomse dagen wist ik het na een tijdje wel en ging ik steeds minder makkelijk door het boek heen. Hier bleef ik lekker doorlezen en misschien moet je van een boekenweekgeschenk ook niet veel meer verlangen.

De zomer hou je ook niet tegen heet het boek, wat een uitspraak is van de vrouw op wie Pierre zo verliefd was. Het geeft de onvermijdelijkheid van alle gebeurtenissen aan. Uiteindelijk moest het blijkbaar uitlopen op deze scène: Pierre en Sonny op een berg.

Pierre gebruikt overigens meestal niet de naam Sonny. Eerst heeft hij de jongen aangesproken met latijnse plantennamen, nu is hij in een fase dat hij namen van componisten gebruikt, vooral Chopin. Maar op een gegeven moment, als Sonny het in zijn broek gedaan heeft, noemt hij hem toch Sonny. Blijkbaar vertelt Pierre zich dichter naar Sonny toe.

Er zitten aardige dingen in De zomer hou je ook niet tegen. Soms schiet de schrijver wat door en zwelgt hij me net wat te veel in zijn retorisch talent, maar er zijn ook mooie zinnetjes die oplichten in het verhaal. Bijvoorbeeld deze passage:

Ik kan geen fraai relationeel parcours voorleggen, dat erken ik. Ik ben een man van vele sleutelbossen. Geleefd als een zwerfkat, soms. Waar er een schotel melk stond fleemde ik mij naar binnen. Als een roos van Jericho rollebollend over de eindeloze zandvlakten tot waar een kreekje water mij weer even rust schonk.

Of deze:

Een eunuch was hij nooit geweest, maar hij kon zich trots op de borst kloppen dat hij al zijn amoureuze rooftochten uit het verleden had gehouden buiten de makkelijke wouden van de dancings, alwaar het wildbestand gewoon rechtstreeks vanuit de kwekerij werd aangesleept.

Of het moment dat Pierre ziet dat zijn geliefde de delen van de Divina Commedia in de verkeerde volgorde in de boekenkast heeft staan: eerst de hemel, dan de louteringsberg, dan de hel. Je voelt meteen dat dat de gang samenvat die de twee gelieven zullen gaan.

Dat soort details maken De zomer hou je ook niet tegen tot een prettig boek. Genietbaar voor hen die niet zo vaak een boek lezen, maar ook voor degenen die een beetje thuis zijn in het werk van Verhulst. Geslaagd geschenk dus.