Karina of De ondergang van Nederland (Wouter Godijn)

Nooit iets van Wouter Godijn gelezen, ik. Nou ja, een paar keer een gedicht, geloof ik, maar in ieder geval geen roman. Over zijn laatste, Karina of De ondergang van Nederland las ik ergens iets positiefs, al weet ik niet meer waar en weet ik ook niet meer wat ik erover las. Maar ik besloot de titel te noteren en eind vorig jaar nam ik het op in mijn lijstje met de beste boeken van 2021 die ik niet gelezen heb. 

Eerlijk gezegd had ik eventjes nodig om echt in het verhaal te komen. De verteller haalde me er steeds uit  door te reflecteren op het schrijven, maar hij deed dat wel op een manier die me intrigeerde en al gauw was ik helemaal verkocht. 

Het verhaal speelt zich af in de toekomst, over een kleine tien jaar. In Nederland is Grover Wild aan de macht, van de Partij voor de Democractie. Verder is de zeespiegel aan het stijgen en verderop in het boek staat het water ook in het binnenland hoog. 

Schrijver en Karina

De hoofdpersoon is een schrijver, die een relatie achter de rug heeft met Karina, de moeder van zijn zoon Rob. Lichamelijk gaat het niet goed met hem. Hij heeft verschijnselen die op MS zouden kunnen duiden, al heb je als lezer het idee dat ze ook een psychische oorsprong zouden kunnen hebben. Daardoor loopt hij moeizaam. 

Tussendoor krijgen we te horen hoe de relatie tussen de schrijver en Karina is verlopen. Ze leerden elkaar al op jonge leeftijd kennen. Karina was groot en sterk, wat later in het boek nog een rol zal spelen en ze verzette zich tegen haar vader. Ze kregen samen een kind, waarna de relatie veranderde. 

De schrijver is niet alleen het centrale personage, hij vertelt ook het verhaal, waarbij hij zich geregeld richt tot de lezer:

Hoe zou je over me denken, lezer, nu je tot hier bent gevorderd? Zou er iemand zijn die denkt: wat een sympathieke man...? Of: wat een goed mens...? Lijkt me onwaarschijnlijk. 
En toch is dat wat ik mijn leven lang heb willen zijn, liever dan wat ook. 
Zelfs liever dan schrijver.
Een goed mens. 

Gevangen in een boek

Deze schrijver heeft van tijd tot tijd het idee dat hij gevangen zit in een boek en dat iemand zijn leven schrijft. Hij is een personage is en dat hij weer onderworpen is aan een andere schrijver. Het is een gegeven dat mij doet denken aan Letter en Geest van Frans Kellendonk. Natuurlijk klopt het: de schrijver is een personage in de roman die geschreven is door Wouter Godijn. 

Die komt ook nog om de hoek kijken, aan het eind van de roman, als hij beschrijft hoe hij zich de dood van de schrijver voorstelt:

Ik stel me voor dat de man die door Karina Vliegie, Dennetje en Etter werd genoemd ten slotte in haar armen is gestorven en ik denk dat we daar niet verdrietig om hoeven te zijn. 
Per slot van rekening is dat precies waar hij altijd heimelijk naar verlangde.  

Ik zou het zelf eigenlijk ook wel willen.  

Wouter Godijn

Maar ook deze Wouter Godijn staat in de roman en ook hij is dus een personage. Dat is het heerlijke aan dit boek: het duizelt je soms wat betreft de niveaus waarop het verhaal verteld wordt. 

Licht en geestig

In ieder geval is het allemaal heel speels en licht en ontzettend geestig. Er zit plezier in de manier waarop het verhaal in elkaar gezet is en de verteltoon is fris en eigen. Tegelijkertijd zegt het boek ook iets over tendensen in onze samenleving, over opvattingen, over inclusiviteit die mensen uitsluit die niet zo van die inclusiviteit geporteerd zijn, over de talkshowwereld. 

Die meningen zijn goed te verdragen, juist door de toon van de rest, maar ook omdat de verteller merkt dat hij soms dingen zegt waar hij zich nauwelijks van bewust is. Dan observeert hij zichzelf  van een afstandje en merkt dat hem allerlei opmerkingen min of meer ontsnappen. 

Centraal staat het verhaal van de voorbije liefde. Misschien is alles daaromheen wel een projectie van die liefde. Is het hoge water er wel? Of is het veroorzaakt doordat de relatie tussen Karina en de schrijver over is? Binnen deze roman is bijna alles mogelijk en dat maakt het lezen tot een heerlijk avontuur. 

Karina of De ondergang van Nederland is een rijke roman: niet alleen is het een goed verhaal, waar je je maar al te graag door laat meeslepen, maar het zegt ook zinnige dingen over Nederland en het is ook een verhaal over schrijverschap en het schrijven van een roman. Uiteindelijk waan je je ook zelf een personage, dat zich afvraagt door wie zijn leven geschreven wordt en welke auteur zijn verhaallijn stuurt. 

Zoals gezegd: ik had nog nooit iets van Wouter Godijn gelezen. Het is onontkoombaar, ik zal ook zijn andere moeten gaan lezen. Ik verheug me daar zeer op.