De Arabier van de toekomst 6 (Riad Sattouf)

'Ik heet Riad. In 1994 was ik zestien en een halve psychopaat.' Zo begint het zesde deel van De Arabier van de toekomst, waarin Riad Sattouf zijn leven beschrijft. De ondertitel is Een jeugd in het Midden-Oosten, maar in dit deel leeft Riad al niet meer in Syrië, maar in Frankrijk. 

In de eerste vijf delen heeft Sattouf steeds stukjes van zijn leven beschreven. Deel 5 ging over een relatief korte periode: 1992 - 1994. Deel 6 sluit daarbij aan, maar reikt van 1994 tot 2011. Alle delen samen zijn eigenlijk één grote beeldroman. Wie pas inhaakt bij dit deel, leest alleen het slot, de hoofdstukken 26 tot en met 35. Dat is overigens geen enkel bezwaar want Riad laat je niet in het diepe vallen. 

Gezin

Hij schetst eerst wie hij is als hij zestien is: vol onzekerheden, te mager, ervan overtuigd dat de hele wereld hem verafschuwt, terwijl eigenlijk niemand weet dat hij bestaat. Hij woont in Rennes, samen met zijn moeder en zijn broer Yahyja. Riad heeft nog een jonger broertje, Fadi, maar die is door zijn vader ontvoerd naar Syrië. 

Als vader de rest van het gezin niet naar Syrië kan krijgen, belooft hij het broertje terug te brengen, maar die belofte blijkt loos. Moeder heeft een baan en verder bezoekt ze vaak een helderziende. Ze hoopt nog steeds Fadi naar Frankrijk te kunnen halen en zoekt contact met een advocaat. Die vraagt veel geld, maar er is niet te merken dat hij zich ook daadwerkelijk inzet. Riad leeft in het gezin, maar heeft meestal geen echt contact. 

De afwezige vader is in het hoofd van Riad maar al te vaak nadrukkelijk aanwezig. Hij hoort zijn commentaar bij de dingen die hij doet of nalaat. Verder heeft Riad soms benauwende dromen. Het is moeilijk om zijn leven richting te geven en te ontdekken wat hij  nu eigenlijk zelf wil. 

Uiteindelijk biedt het tekenen uitkomst, al gaat ook dat niet vanzelf. Riad verhuist naar Parijs en reist van tijd tot tijd terug om zijn familie te ontmoeten. Oma wordt steeds minder helder. Maar die wereld moet hij weer achter zich laten als hij in Parijs aan het werk is. 

Dicht bij zichzelf

Het succes komt pas als Sattouf begrijpt waar hij het best in is: strips maken die dicht bij hemzelf liggen. Uiteindelijk wordt dat dus deze dikke striproman. Die eindigt in 2011. Dan is er op verschillende plaatsen in de wereld onrust uitgebroken: de Arabische lente. Ook in Syrië breekt er oorlog uit. Fadi kan gelukkig vluchten en ontmoet zijn broer in Frankrijk. De toekomst kan beginnen. 

Riad Sattouf tekent in een karikaturale stijl. Die wordt meestal gebruikt bij vrolijke strips, maar dat is De Arabier van de toekomst eigenlijk niet. Het onderwerp is niet licht, want het leven van Riad is complex, maar de toon is dat wel. Sattouf kan van een afstandje naar zichzelf kijken en dan zichzelf relativerend beschrijven. Dat zorgt ervoor dat er lucht in het verhaal blijft zitten en het laat je ook van tijd tot tijd glimlachen. 

De inkleuring is sober. Vaak met alleen blauw als steunkleur en geregeld ook rood, bijvoorbeeld als de vader weer eens zijn denkbeeldige commentaar geeft. Vaak duidt het rood op een moeilijke situatie voor Riad. 

Eenvoud

Er zit een zekere eenvoud in tekeningen en inkleuring en dat werkt goed. Het leven van de hoofdpersoon is al ingewikkeld genoeg. Hij heeft veel om mee te worstelen, er is veel dat hem naar beneden trekt. Door dat sober te vertellen, komt dat alleen maar nadrukkelijker over. 

Leven is nooit simpel en zeker niet het leven van iemand met een roerige migratieachtergrond. Sattouf laat die moeilijke kant zien, maar ook dat die niet het laatste woord hoeft te hebben. Uiteindelijk werd hij succesvol, maar het gaat er vooral om dat hij vond wat bij hem past. Hij had nog wel af te rekenen met veel uit zijn verleden, maar uiteindelijk lag de weg naar de toekomst open. 

Riad Sattouf, De Arabier van de toekomst. De Geus, 2022; 176 blz. € 24,99