Thorleif Sverre Pedersen Cooke (1878 - 1950) was een Noorse amateurfotograaf. Via diens kleinzoon kreeg Job Degenaar het fotografisch materiaal in handen. Hij schreef er twintig gedichten bij en maakte van de foto's en de gedichten een boekje: Thorleif.
In een halve pagina vertelt Degenaar het leven van Thorleif: hij vertrok van Noorwegen naar Amerika en werd op eenendertigjarige leeftijd geadopteerd door zijn hospita Mary Jane Cooke uit Cambridge (Massachusetts). Hij nam haar achternaam aan en erfde na haar dood haar vermogen. In 1923 keerde Thorleif terug naar Noorwegen met vrouw en pasgeboren kind. Hij kocht een garage, die hij bijna tot aan zijn dood runde.
Wie op het internet naar Thorleif gaat zoeken, komt weinig meer tegen. Hij kwam uit een groot gezin, waarvan hij een van de oudste kinderen was. In een document komt zijn vader voor, met een lijstje van de kinderen. Toen waren er blijkbaar nog maar zes. Het zouden er acht of negen worden. Thorleifs zusje Gudrun Hjördis, van wie een foto in Degenaars boekje staat, zou pas in 1889 geboren worden.
Ongetwijfeld weet Degenaar veel meer over Thorleif. Dat vertelt hij ons allemaal niet. Hij beperkt zich tot de foto's die Thorleif maakte en toont daarnaast (door Degenaar gemaakte?) foto's van de glasplaten die Thorleif gebruikte.
Thorleif had belangstelling voor techniek. Hij fotografeerde auto's, vliegtuigen, schepen, treinen. En hij maakte een stel foto's bij de Wild West Show van Buffalo Bill. De foto's dateren van 1911 tot 1913. Ook experimenteerde hij met trucfoto's waar hij twee keer op stond.
Thorleif is een mooi boekje geworden, waar je gemakkelijk doorheen bladert. De grijzige foto's roepen een tijd op die lang voorbij is. De gedichten die Degenaar erbij heeft geschreven laten ons nog eens goed naar de foto's kijken. Maar dat niet alleen.
Uit de gedichten wordt duidelijk dat Degenaar steeds in de foto's Thorleif gezocht heeft. Hij spreekt hem ook geregeld rechtstreeks aan. Dat doet hij bij foto's waar Thorleif op afgebeeld staat, maar ook bij foto's waar hij zich de positie en de omstandigheden van de fotograaf probeert voor te stellen.
De gedichten zijn wat wisselend van kwaliteit.
1910 Selden Model 35 Tourer
Je loodste je het liefst door zomers
in zachte pluche, met dungejurkte
vrouwen naast je, in het zachtgroene
strijklicht van bossen, het leven
een road movie en jij de hoofdpersoon
De wereld zinderde langs
je tegenspelers laafden zich aan je
zoals jij aan hen
de toekomst glansde je toe
op het zonnegoud van de wegen
Hoe anders toen je nog langs de mistigeIn dit gedicht zitten wel erg veel 'effectwoorden': zachte, zachtgroene, zinderde, glansde, zonnegoud. In mijn ogen doet dat wat gemakkelijk en misschien zelfs wel kitscherig aan. Maar de vergelijking met de hond vind ik weer heel aardig.
fjorden voer, 'vaarwel vaderland, vaarwel
armoe': als een hond uit het water
schudde je eenzaam maar vrij
je verleden van je af
Maar eigenlijk doet het er niet zoveel toe of de ene regel nu net iets geslaagder of minder geslaagd is. Door de hele bundel heen voel je de aandacht waarmee Degenaar naar de foto's en de maker ervan gekeken heeft. Thorleif Sverre Pedersen Cooke is zo ongeveer verdwenen, maar Degenaar wekt hem weer even tot leven.
Er zit weemoed in het boekje. Omdat we foto's zien van wat voorbij is en moeten concluderen dat n dat ook wijzelf voorbijgaan. Het gedicht 'Nu en hier' maakt dat goed duidelijk.
Nu en hier
Geen grotere uitzinnigheid
dan vrij het water in, de oceaan
is eindeloos als dit leven hier
Straks is alles passé, ben je
een schim van wie je was
blader je met bevende vingers
door je droge plaatjes, blijft
je hand hier even dralen: ach
hoe mooi en bitter lang geleden
 |
| Thorleif in gezelschap van zijn zus en zijn toekomstige vrouw |
Die 'je' is Thorleif, maar tegelijkertijd is het de lezer en waarschijnlijk ook de dichter. Ooit werd fotograferen wel 'vereeuwigen' genoemd, maar Degenaar laat zien dat foto's maar een machteloze poging om de tijd tegen te houden. Op het vastgelegde moment lijkt het leven eindeloos als de oceaan, maar uiteindelijk gaat alles voorbij.
Job Degenaar, Thorleif. Beeld en poëzie. Uitg. Liverse, Dordrecht 2014. 56 blz.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten