Al zolang ik mij herinner zijn er cartoons. Ze bepaalden en bepalen mede het gezicht van krant en tijdschrift. Yrrah hoorde bij Vrij Nederland, Frits Müller bij Haagse Post, bijvoorbeeld. Andere cartoonisten met wie ik opgroeide: Len Munik, Opland en misschien ook Peter van Straaten, al kan het zijn dat ik zijn werk pas later leerde kennen.
Later kwamen er veel meer en dat is niet zo vreemd. Een cartoon kan in een enkele afbeelding meer zeggen dan een lang artikel en vooral: zo'n afbeelding blijft je langer bij. Niet voor niets gaven de cartoons over Mohammed zoveel ophef en niet voor niets was er een aanslag op Charlie Hebdo. Als cartoons geen invloed hadden, was dat niet gebeurd. Wel is het natuurlijk diep triest dat er met geweld geantwoord wordt.
De bekendste cartoonist van Vlaanderen is Steven Degryse, die het pseudoniem Lectrr gebruikt. Hij is niet alleen in België bekend, maar ook in Nederland en sinds kort ook in heel Europa. Lectrr won de European Cartoon Award 2024 met een cartoon over Navalny.
Het is een prachtige cartoon (al is het onderwerp verschrikkelijk), vooral door de eenvoud. De dichtgenaaide borstkas duidt op de autopsie, de dichtgenaaide mond op de manier waarop Navalny monddood gemaakt is.
De tekening doet verstild aan en toch merk je de ingehouden woede. Lectrr spreekt zich graag uit over wat hij vindt van de wereld. Dat merk je in de bundel die pas verschenen is, Planeet Lectrr. Het jaar in cartoons.
Ordening
In de bundel is verder geen ordening aangebracht. Er is ook geen inleiding. Misschien is de ordening chronologisch, maar dat is niet na te gaan. Er is ook geen thematische clustering van cartoons. Aan de ene kant is dat begrijpelijk: het zou afbreuk doen aan de afwisseling. Aan de andere kant zou er wel een soort overzicht van het jaar komen. Dat moeten we nu zelf maar distilleren uit de verzameling cartoons. Als we over een aantal jaren een beeld van 2024 willen krijgen, kunnen we dan zonder hulp de lijnen trekken?
Er is veel Belgische politiek en aangezien ik die met een schuin oog volg, kon ik de meeste cartoons wel plaatsen. Soms moest ik zaken opzoeken. Zo wist ik niet wat bijzitters waren. Dat blijkt te verwijzen naar stembureaus: daar heb je een voorzitter en bijzitters.
Naast de Belgische politiek is er de buitenlandse, met af en toe ook aandacht voor Nederland, bijvoorbeeld voor de verkiezingsoverwinning van Geert Wilders, die als een soort rattenvanger van Hamelen radicaal rechtse politieke leiders van Vlaanderen en Frankrijk meelokt de afgrond in.
Gaza
In heel veel cartoons stelt Lectrr de oorlog in Gaza aan de orde. Bijvoorbeeld door het tekenen van een zeis waarvan het blad de vorm heeft van het land Israël, met de bloedvlekken erop. Of een huiskamertafereeltje met twee mensen op de bank (de zetel) die naar de televisie kijken. Het echtpaar vraagt zich af waarom we moeten wachten op het Internationaal Gerechtshof:
We hebben een rechtbank nodig om na te gaan of wat er in Gaza gebeurt ontoelaatbaar is? Waar is de tijd dat we daar een geweten voor hadden...
We weten nog altijd niet wat Joost Klein heeft gedaan, maar 't moet erger geweest zijn dan volkerenmoord.
Opvallend afwezig
Vreemd genoeg zijn er weinig cartoons over de oorlog in Oekraïne. Was Lectrr die een beetje moe? Of zijn juist deze cartoons buiten de selectie gevallen? In een jaaroverzicht had er misschien toch iets meer aandacht voor mogen zijn.
Planeet Lectrr staat vol met sterke cartoons, maar een cartoonist met een hoge productie kan natuurlijk niet altijd goed zijn. Bijvoorbeeld als Netanyahu de Conventie van Genève als wc-papier gebruikt of als Conner Rousseau zegt dat hij niet terug zal keren in de politiek als hij niet verkozen wordt. Dus het is 'Vooruit of eruit', een verwijzing naar de partijnaam Vooruit en de keuze die de kiezer werd voorgelegd: Vooruit of achteruit? Die cartoons lijken me net iets te gemakkelijk.
Maar goed, iedereen heeft het recht om beoordeeld te worden op zijn beste werk en het beste van Lectrr is wel heel goed. Deze verzamelbundel is behoorlijk dik (224 blz.) dus je hebt ook nog eens veel waar voor je geld. En zoals ik me nog steeds cartoons van Len Munnik en Opland uit de jaren zeventig van de vorige eeuw kan herinneren, zullen enkele cartoons van Lectrr zeker vijftig jaar mee kunnen gaan.
Steven Degryse, Planeet Lectrr. Uitg. Manteau, 2024. 224 blz. € 23,99
 |
| Tom van Grieken is politicus van het Vlaams Belang |
Geen opmerkingen:
Een reactie posten