Mijn agenda loopt vol, maar gelukkig heb ik vaak nog een oude recensie bij de hand, zoals deze: over Langzame wals (2008) van Robert Haasnoot. De bespreking was eerder te lezen in Nederlands Dagblad van 12 december 2008. Ik dacht dat ik meer recensies van Haasnoot op Bunt Blogt had staan, maar ik vond alleen die van Duinbrand (2020, link onderaan), terwijl ik zeker weet dat ik ook Waanzee (1999), Steenkind (2002) en De heugling (2005) heb gelezen. Maar blijkbaar heb ik over die boeken niet geschreven.
Hoe het de komende tijd met de recensies gaat, moet ik nog even zien. Vrijdag tot en met zondag ben ik de hort op, dus dan komt er van schrijven in ieder geval niets. En volgende week werk ik zes dagen en ik vermoed dat ik niet elke avond nog puf heb om wat te plaatsen.
Het plan is om nog een bespreking te plaatsen van Take 7 (2007). Verder probeer ik tijd te vinden om nog iets te schrijven over Ignatia Lubeley en over de dikke graphic novel Soldaat-hovenier van Joris Versmassen. En intussen lees ik in verloren kwartiertjes natuurlijk gewoon door.
Lodewijk Pincoffs, een beminnelijke oplichter
Lodewijk Pincoffs (1827-1911) heeft veel verdiensten: hij gaf in Rotterdam de aanzet tot de havenuitbreidingen en hij was onder andere betrokken bij de oprichting van de Holland-Amerikalijn, de Rotterdamsche Bank en de vestiging van de Heinekenbrouwerij in de Maasstad. Hij was raadslid, lid van de Provinciale Staten en lid van de Eerste Kamer. Twee keer werd hij gevraagd om minister van Financiën te worden, maar die verzoeken wees hij van de hand. Pas na heel veel jaren werd hij in Rotterdam ook geëerd. Eind vorige eeuw werden er een plein, een brug en een straat naar hem vernoemd. Intussen heeft hij ook zijn standbeeld en is er een hotel dat zijn naam draagt.
Pincoffs was zeer bemiddeld. In 1872 richt hij de Rotterdamsche Handelsvereeniging op met een kapitaal dat voor die tijd formidabel is: vijftien miljoen gulden. Het lijkt of niets hem kan deren, maar aan zijn Afrikaansche Handelsvereeniging verliest hij alleen maar en uiteindelijk kost hem dat de kop. Hij neemt via Frankrijk en Engeland de wijk naar de Verenigde Staten, een schuld van miljoenen achterlatend.
Fraudeur
Een man met een interessant leven dus. Dat moet ook Robert Haasnoot gedacht hebben, die Pincoffs koos als hoofdpersoon voor zijn nieuwe roman, Langzame wals . Hij laat ons Pincoffs zien in het Amerikaanse plaatsje Paterson, de geboorteplaats van de auteur. Pincoffs is in gesprek met Emma, die wacht op haar man, die onder de invloed gekomen is van de Fenianen, een groep anti-Engelse Ieren. Hij is verdwenen en Emma weet niet waarheen.
Stukje bij beetje krijgen we de geschiedenissen van Emma en Lodewijk te horen. Haasnoot krijgt het voor elkaar de lezer meteen het verhaal in te trekken en hem niet meer los te laten. We worden meegesleept en willen alleen nog maar doorlezen. Al snel weten we dat Pincoffs niet alleen een knap zakenman is, maar ook een fraudeur. Toch verliest hij niet de sympathie van de lezer, waarschijnlijk omdat je de omstandigheden meer als de oorzaak ziet dan het karakter van Pincoffs.
Hoe interessant het verhaal van de gevluchte zakenman ook is, blijkbaar vond Haasnoot het niet voldoende, want hij gaf ook Emma een verhaal. Ook dat verhaal is best de moeite waard, maar de vraag is wat het in dit boek doet. Het zal wel de bedoeling zijn geweest dat de beide verhalen een soort langzame wals aangingen om in één dans op te gaan, maar dat is toch eigenlijk niet gelukt. Het blijven twee losse verhalen van twee mensen die elkaar min of meer toevallig ontmoeten.
Mij stoorde dat, al moeten we misschien niet zoveel coherentie van een boek verwachten. In het werkelijke leven komen ook mensen elkaar tegen die verder weinig meer gemeen hebben dan de tijd en de plaats waarop ze elkaar ontmoeten.
Kwetsbaar
Haasnoot heeft vooral een mooi boek geschreven, waarin twee mensen tot leven komen: een verzonnen vrouw en een Joodse zakenman die echt bestaan heeft. Ze zijn van vlees en bloed en je leeft met ze mee, je hebt met ze te doen, alsof je ze kent.
Je merkt hoe verbeten Emma erachter probeert te komen wat er met haar man is gebeurd, hoe ze probeert grip op de zaken te krijgen, en hoe ze daarbij bereid is over grenzen te gaan. En van Lodewijk vraag je je af of het hem lukt om uit handen te blijven van degenen die hem willen laten boeten voor zijn boekhoudstrapatsen.
Deze mensen komen elkaar min of meer toevallig tegen. Ze praten met elkaar, omdat ze landgenoten zijn en op die manier schuilen ze ook een beetje bij elkaar. Emma is er niet op uit om Lodewijk te verleiden en hij is niet uit op een lichamelijk avontuurtje, maar je merkt dat hij toch niet ongevoelig voor haar is en hoe hij uiteindelijk haar nabijheid nodig heeft als troost. Op dat moment is Lodewijk, die kort daarvoor een machtig man was, heel erg kwetsbaar en dat is ronduit ontroerend.
Zo schetst Haasnoot een geloofwaardig en veelzijdig beeld van een gecompliceerd mens.
Pincoffs werd bij verstek veroordeeld tot acht jaar gevangenisstraf. Hij probeerde nog wat te verdienen in de sigarenhandel, maar dat lukte niet best. Uiteindelijk stierf hij in behoeftige omstandigheden.
Recensies van ander werk van Robert Haasnoot:
Geen opmerkingen:
Een reactie posten