Een paar weken geleden had ik op de vraag wie Bela Lugosi was alleen maar nietszeggend kunnen kijken. Ik had zelfs niet geweten in welke richting ik het antwoord moet zoeken. Wie eventjes op het internet zoekt, komt erachter dat Lugosi (1882 - 1956) een acteur was die meegespeeld heeft in een indrukwekkende rij films. Er zaten heel wat slechte films tussen. Dat dan weer wel.
Hij werd beroemd door zijn vertolking van Dracula. Sterker nog: als wij Dracula voor ons zien, zien we Lugosi die Dracula speelt. Aan deze iconische acteur is een graphic novel gewijd, Lugosi, Opkomst en ondergang van Hollywood's Dracula, door Koren Shadmi.
Verslaafd
Shadmi heeft ervoor gekozen om het verhaal niet chronologisch te vertellen en dat werkt heel goed. Lugosi is dan in zijn nadagen. Hij meldt zich in 1955 bij het hospitaal om opgenomen te worden. Hij is verslaafd aan morfine en nog maar een schim van wie hij ooit was, maar hij heeft nog zijn indringende blik en hij praat nog met zijn nadrukkelijke 'r'.
In zijn bed wordt Lugosi bezocht door schimmen uit het verleden. Hij hallucineert en meent mensen te zien die er niet meer zijn. Hij ziet bijvoorbeeld de verpleegster aan voor zijn laatste echtgenote. Tussen de stukjes in het heden door krijgen we het verleden van Lugosi te lezen.
Lugosi werd geboren als Béla Freenc Deszö Blaskó in een deel van Hongarije dat nu bij Roemenië hoort. Al jong wordt hij gegrepen door acteren. Hij volgt zijn interesse, wordt acteur, maar zijn roem stijgt nog niet snel. Totdat hij de rol van Dracula krijgt. Dan is hij ineens iemand.
Boris Karloff
Als Boris Karloff de rol van het monster van Frankenstein gaat spelen, worden Lugosi en hij collega's en concurrenten. Karloff overvleugelt Lugosi. Die laatste komt eigenlijk niet meer los van zijn rol, zoals later, op bescheidener niveau, Joop Doderer toch altijd Swiebertje bleef.
Op het persoonlijk vlak ging het niet gemakkelijk. Lugosi werkte zich door een heel stel huwelijken, waarvan sommige nog wel een tijd standhielden, maar er was ook een verbintenis die niet langer dan vier dagen duurde. Er waren veel oorzaken: verslaving, geldgebrek en tal van affaires.
Tragische figuur
Koren Shadmi zet Lugosi met inlevingsvermogen neer, maar hij heeft niet alleen oog voor diens positieve kanten. Het is bepaald geen gemakkelijk mens geweest, die ook klagerig en kleinzielig kon zijn. Maar bovenal is hij een tragische figuur. Hij heeft triomfen gevierd in een reeks Draculafilms, maar zijn succes werd ook zijn noodlot: op den duur kon hij nog alleen maar Dracula zijn. Misschien had hij het ook niet in zich om meer te zijn.
Je krijgt toch sympathie voor de man die maar door bleef gaan. Tot de laatste snik, al staat die niet in het boek: Lugosi stierf tijdens het opnemen van een film. Het boek eindigt met de onsterfelijkheid en in zekere zin is Lugosi dat ook. Niet voor niets wordt er bijna zeventig jaar na zijn dood nog een graphic novel over hem gemaakt.
Witte gezichten
Koren Shadmi heeft een heldere stijl van tekenen. De tekeningen in de verhaallijnen in het heden (de ziekenhuisscènes) hebben een paarsachtig grijs als steunkleur, het verleden is geheel in grijzen getekend. De gezichten lichten vaak wit op. Vreemd genoeg is er een uitzondering als we het monster van Frankenstein in close up zien: daarbij zijn meer arceringen gebruikt.
De gezichten hebben niet veel expressie, maar dat past wel bij de vrij ingetogen manier van vertellen, die het boek een documentair karakter geeft. Huilende mensen tekenen gaat Shadmi minder goed af. De sporen van tranen zijn op de witte gezichten wel erg nadrukkelijk aanwezig. Dat vind ik niet altijd even geslaagd.
Alles wat niet oorspronkelijk in het Engels is gezegd, is tussen hoekige haken gezet. Elke keer weer staat erbij: vertaald uit het Hongaars. Ik heb niet het idee dat dat nodig was. Zonder die informatie leest het boek net iets lekkerder door.
Geschiedenis
Behalve de geschiedenis van een tragisch leven biedt Lugosi ook de geschiedenis van Hongarije, waarvan mij niet veel bekend was. Ik wist dat Hongarije deel uitmaakte van de dubbelmonarchie en natuurlijk was mij de inval van de Russen in 1956 bekend, maar die heeft Lugosi niet meer meegemaakt. Bovendien leefde hij toen al tijden in Amerika.
Maar van de Hongaarse Radenrepubliek (1919) kende ik niet en de lezer krijgt dat en passant mooi mee. Dat is niet alleen maar decor: Lugosi was actief in de vakbond. Uiteindelijk ontvluchtte hij Hongarije.
Lugosi is een boek over een interessant mens in een interessante tijd. Het maakt nieuwsgierig naar de zaken waarover verteld wordt. Volgens mij heb ik nooit een Draculafilm gezien, maar het beeld van Lugosi als Dracula heb ik wel op mijn netvlies. Misschien moet toch maar eens zo'n oude film gaan bekijken.
Achter in het boek is een dossiertje opgenomen met fraaie schetsen van Koren Shadmi, een lijst met de films die in het album vermeld zijn en een uitgebreide bibliografie. Wie zich verder wil verdiepen kan zijn gang gaan.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten