In krantenkoppen wordt geregeld verwezen naar film- of boektitels. Intussen heb ik hier al heel wat van die knipoogjes gesignaleerd. Zo'n knipoog werkt natuurlijk alleen bij bekende titels. En je moet erop kunnen variëren. Dat kun je bijvoorbeeld niet bij een titel als Mathilda, maar wel bij Sjakie en de chocoladefabriek.
Dat deed Youp van 't Hek op 18 november in NRC Handelsblad toen hij een column schreef met de titel 'Sjakie en Steroïdenfabriek'. Sjakie is Jacques Brinkman, die in een column in de Telegraaf suggereerde dat Dafne Schippers wat gebruikt zou hebben om beter te kunnen presteren. Daar had hij geen aanwijzingen voor.
Later krabbelde Brinkman terug, zeggend dat het niet zijn aantijgingen waren, maar dat hij de twijfels van anderen weergaf. Toen was er al ophef, lees ik hier bijvoorbeeld.
Mij was die ophef geheel ontgaan, maar door de column van Youp van 't Hek raakte ik er toch van op de hoogte. Die column ging overigens niet alleen over Brinkman, maar ook over Omtzigt en over Job Passchier. De enige verbinding is dat het drie zaken zijn waarover Van 't Hek zich heeft verbaasd.
De titel verwijst naar Jacques Brinkman en naar het boek van Roald Dahl. Ik had het idee dat de combinatie van een naam en een soort fabriek wel vaker gebruikt was. Ik vond een verwijzing naar een column op 'De jonge journalist', 'George en de leugenfabriek", maar op de site zelf kon ik de column niet terugvinden.
Op Don Quijote tref ik ook een verwijzing aan: AIPAC en de leugenfabriek. Ook gezien: 'Isis, blikje cola en de verhaaltjesfabriek' (hier). Jeroen Defouw schreef over 'Et en de letterfabriek' (hier).
Daarnaast komt de samenstelling met -fabriek geregeld voor zonder naam: de verhalenfabriek, de geruchtenfabriek, de gedichtenfabriek. Diederik Stapel en A.H.J. Dautzenberg schreven samen het boek De fictiefabriek.
Of de gemiddelde lezer daarbij ook aan Dahl moet denken, betwijfel ik. Bij Dahl gaat het immers om een letterlijke fabriek, bij gedichten, verhalen en geruchten gaat het erom dat er wel heel veel van in omloop gebracht worden, als ware het fabrieksmatig.
Van 't Hek heeft goed ingeschat dat we een knipoog naar Sjakie en de chocoladefabriek gemakkelijk oppikken. Wellicht dat de naam Jacques hem op het idee gebracht heeft, maar ook als er gestaan zou hebben 'Youpie en de steroïdenfabriek' hadden we aan Dahl gedacht. Het werkt.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten