Maanden geleden begon ik aan een serie die nooit verder gekomen is dan een enkele aflevering. Het was de bedoeling dat ik zou schrijven over het curieuze boekje Wie wat waar?, het 'Jaarboek 1942' van de Haagsche Courant.
Na de eerste bladzijden, waarover ik al schreef, volgt de kalender voor 1942, met daarnaast het overzicht van 1941. Aangezien het boekje al eind 1941 uitkwam, bevat het niet het overzicht van november en december 1941. Bij die maanden lezen we wat er in 1940 is gebeurd.
Eerst maar naar het kalendergedeelte. Elke bladzijde bevat een halve maand. Bij de meeste maanden staat een spreuk. Bijvoorbeeld: 'Een koekoekroep ter helft van Maart, is voor den boer een daalder waard.' Of: 'Als April blaast op zijn horen, is het goed voor gras en koren.'
Elke dag wordt genoemd, compleet met datum en dag van de week. Er wordt zelfs vermeld de hoeveelste dag van het jaar het is en hoeveel dagen er resteren tot het eind van het jaar. Als de betreffende dag een feestdag is, wordt dat aangegeven en verder wordt tot op de minuut nauwkeurig vermeld wanneer zon en maan op- en ondergaan. Verder wordt met icoontjes aangegeven wanneer het volle maan, nieuwe maan enz. is.
Interessant lijken me de historische gebeurtenissen. Het feit dat Nederland bezet was in die tijd zal invloed gehad hebben op de keuze van die gebeurtenissen, lijkt me. Aan sommige vermeldingen val je je geen buil: De Ruyter sneuvelt bij Stromboli, 1576 (8 januari), Keurvorst Karel Lodewijk, geb. 1618 (11 januari). Vaak wordt bij een datum vermeld dat het een geboorte- of een sterfdag is.
Maar er zijn ook andere gebeurtenissen: Instelling van de Orde van het Gulden Vlies, 1429 (9 januari) bijvoorbeeld of Prins Maurits verslaat de Spanjaarden bij Turnhout, 1597 (25 januari). Ik loop de maanden door en noteer dingen die me opvallen.
Op 12 januari wordt vermeld: 'Herman Goering. Duitsch generaal veldmaarschalk, geb. 1893.' Op 31 maart overleed de profeet Jeremia in het jaar 570 voor Christus. Maar het sterfjaar en zeker de sterfdatum van Jeremia zijn niet zeker. Even googlen levert verschillende jaren op.
Op 29 april lezen we: 'Michiel de Ruyter, † 1676'. Hee! Even terugbladeren: bij 8 januari staat inderdaad Dat Ruyter honderd jaar daarvoor gesneuveld was bij Stromboli. Dat kan niet kloppen.
De Ruyter is op 29 april gestorven. Een week ervoor was hij getroffen door een kanonskogel, waarna een van zijn benen afgezet moest worden. Dat leek goed te gaan, maar de wond was geïnfecteerd, waarna er wondkoorts optrad. Op 8 januari 1676 (en dus niet 1576) streed De Ruyter wel bij Stromboli. Die slag eindigde onbeslist.
De Ruyter is niet de enige met een dubbele sterfdag. Ook Mohammed stierf, volgens het jaarboek, op twee verschillende dagen: 5 mei en 8 juni, wel in hetzelfde jaar: 632.
De personen aan wie aandacht wordt geschonken komen uit de literatuur, de muziek, de wetenschap, de politiek of het leger. Er worden veel veldslagen vermeld. Wat de literatuur betreft, worden de Engelsen zo ongeveer genegeerd. Pas op 9 december wordt verteld dat de 'Engelsche schrijver I. Walton' overleed in 1683. Er zijn dan al verschillende Nederlanders genoemd en zeker zoveel Duitsche auteurs: Paul Gerhard, F.G. Klopstock, Fr. Hebbel, Fr. Hölderlin, Novalis en Christian Morgenstern. Blijkbaar was de Haagsche Courant voorzichtig in dezen.
Waarom niet geboorte- of sterfdag genoemd van bijvoorbeeld Shakespeare? Mogelijk is hij al genoemd in de voorgaande vijf edities. Ook Goethe en Schiller worden niet genoemd. De Franse dichters komen overigens wel verschillende keren voor in de lijst.
Maar zou in voorgaande jaren aandacht geschonken zijn aan: William Blake, Emily Brontë, Lewis Caroll, Charles Dickens en John Milton? Die waren al een tijdje dood en niemand zou er vreemd van opgekeken hebben als ze genoemd werden. Denk ik. De Haagsche Courant wilde het risico toch niet lopen.
Naast Goering werden er overigens geen andere Duitse kopstukken uit die tijd genoemd. Geen Hitler, Goebbels, Seys-Inquart, Rauter. Maar ook geen verjaardagen van leden van Nederlandse koningshuis. Nou ja, als het lang geleden is (prins Maurits, Frederik Hendrik) mogen ze genoemd worden.
Het voorzichtige of misschien wel bangige beleid had succes: ook de volgende jaren mocht het jaarboek verschijnen. De jaarboeken 1945 en 1946 zijn (waarschijnlijk) niet verschenen. Had dat te maken met de papierschaarste in 1944? Maar waardoor kon eind 1945 het jaarboek 1946 niet verschijnen? Wie het weet, mag het zeggen. Aan jaarboek 1944 besteed ik later nog aandacht.
De volgende keer: het overzicht van 1941 (en een stukje 1940).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten